وبلاگ
ترتینوئین چیست؟ راز درخشش و جوانی پوست را بشناسید!
در دنیای گستردهی مراقبت از پوست، همزمان با گذر زمان و بررسیهای علمی دقیق، تعداد کمی از ترکیبات و مواد تشکیلدهنده توانستهاند جایگاه خود را حفظ کرده و سربلند از این آزمون بیرون بیایند و کرم ترتینوئین (Tretinoin) یکی از آنهاست. این کرم که نوعی رتینوئید است، توسط متخصصان و علاقهمندان به مراقبت از پوست بسیار موردتوجه قرار گرفته و به همین دلیل، امروزه به یکی از اصلیترین بخشها و سنگ بنای بسیاری از روتینهای مراقبت از پوست تبدیل شده است. اما واقعا کرم ترتینوئین چیست و چرا تا این حد برای حفظ سلامتی و زیبایی پوست موردتوجه قرار گرفته است؟ بیایید این موضوع را با هم بررسی کنیم.
ترتینوئین چیست؟
برای درک بهتر این موضوع که حقیقتا کرم ترتینوئین چیست و چه کاربردی دارد، بهتر است پیشزمینهای درباره نحوه شکلگیری آکنه داشته باشیم. آکنه یک بیماری شایع پوستی است و زمانی رخ میدهد که چربی و سلولهای مردهی پوست، فولیکولهای مو را مسدود میکنند؛ گاهی اوقات، باکتریها میتوانند این فولیکولها را عفونی کرده و باعث ایجاد تورمهای بزرگ و ملتهب به نام آکنه کیستی شوند. با اینکه آکنه معمولا با ضایعات ملتهب روی پوست صورت نوجوانان و جوانان خودش را بروز میدهد، اما این حقیقت غیرقابل انکار است که میتواند در هر سنی و در هر قسمت از بدن افراد ظاهر شود.
امروزه محصولات موضعی متعددی برای درمان آکنه کیستی در دسترس است و یکی از معمولترین داروهای تجویزی، ترتینوئین (Retin-A) است. ترتینوئین، مشتقی از ویتامین A بوده و یک رتینوئید موضعی است. ترتینوئین موضعی میتواند هم بهعنوان درمان کوتاهمدت و هم بهعنوان گزینه بلندمدت برای از بین بردن آکنه فعال استفاده شود. با اینکه این دارو در درجه اول برای درمان آکنه کاربرد دارد، اما به دلیل اثربخشی قابلتوجه روی علائم پیری مانند خطوط ریز و چین و چروک و همچنین لکههای ناشی از آفتاب، امروزه کاربرد و محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.
بنابراین میتوان گفت، ترتینوئین یکی از رایجترین، قویترین و موثرترین رتینوئیدهای موضعی است که در روند درمان آکنه و پیری پوست بسیار موثر است.
انواع محصولات ترتینوئین چیست؟
امروزه محصولات ترتینوئین متنوعی در بازار موجود بوده، که همگی بهصورت موضعی استفاده میشوند. لازم به ذکر است، محصولات ترتینوئین با غلظتهای بالاتر اغلب برای درمان آکنه کیستیک (که شدیدترین نوع آکنه است) استفاده میشوند. در ادامه، اشکال مختلف ترتینوئین را بررسی میکنیم:
- کرم ترتینوئین: اغلب حاوی بالاترین غلظت دارو است، اما کندتر عمل کرده و باعث تحریک کمتری میشود.
- ژل ترتینوئین: شفاف بوده و حاوی غلظت کمتری از دارو است؛ اما سریعتر عمل کرده و میتواند باعث تحریک بیشتر پوست شود.
- محلول ترتینوئین: بهطور معمول، کمترین غلظت دارو و بیشترین میزان آب را دارد، که این موضوع باعث میشود جذب آن آسانتر باشد.
اثرات ترتینوئین چیست؟
در بخش زیر، به مهمترین اثرات کرم ترتینوئین میپردازیم:
اثر ترتینوئین در درمان آکنه
ترتینوئین نوعی رتینوئید بوده، که چرخهی نوسازی سلولهای پوست را تحریک میکند. بدین ترتیب، سلولهای مردهی پوست سریعتر ریخته شده و سلولهای جدید به سطح پوست میرسند. این تسریع در بازسازی سلولها، منافذ پوست را باز میکند و در نهایت، باعث میشود تا باکتریها یا تحریککنندههایی که باعث آکنه میشوند، آزاد شوند. ترتینوئین همچنین به تنظیم تولید چربی پوست (سبوم) کمک میکند که این عامل نیز میتواند از بروز جوشهای جدید جلوگیری کند.
علاوهبر این، خواص ضدالتهابی داشته و از این طریق نیز به پاکسازی آکنههای چرکی فعال کمک موثری میکند. بنابراین این کرم اغلب درمان مناسبی برای آکنه کیستی که باعث جوشهای بزرگ و عمیق روی پوست میشود، است.
اثر ترتینوئین در درمان جای جوش
برخی از متخصصان پوست استفاده از کرم ترتینوئین را برای درمان جای جوش نیز توصیه میکنند. از آنجا که ترتینوئین چرخهی نوسازی سلولهای پوست را تسریع میکند، بنابراین این امکان نیز وجود دارد که بتواند رشد سلولهای جدید در نواحی دارای جای جوش را نیز تحریک کند. در این زمینه، یک تکنیک خاص به نام ایونتوفورزیس (Iontophoresis) وجود داشته که ممکن است توسط متخصص پوست به فرد مستعد پیشنهاد شود؛ در این روش، جریان الکتریکی همراه با دارو به منطقه موردنظر در پوست اعمال میشود. در گذشته، محققان معتقد بودند که روش ایونتوفورزیس میتواند باعث نفوذ موثرتر ترتینوئین موضعی به پوست شود. زیرا بسیاری از بیمارانی که این درمان را تجربه کرده بودند، نهتنها کاهش قابلتوجهی در ظاهر جای جوشهای خود مشاهده کردند، بلکه رویهمرفته، کیفیت پوستشان نیز بهبود یافته بود.
اثر ترتینوئین برای چین و چروکها
ترتینوئین به دلیل اثراتش بر علائم قابلمشاهده پیری پوست، بهطور گستردهای مورد مطالعه قرار گرفته است. در این تحقیقات، کرم ترتینوئین نشان داد که میتواند هم اثرات کوتاهمدت و هم اثرات بلندمدت بر بهبود ظاهر چین و چروکها داشته باشد. به همین دلیل، ترتینوئین نهتنها بهعنوان یک داروی موضعی موثر، بلکه بهعنوان یکی از ترکیبات رایج و محبوب، در بسیاری از کرمها و ژلها نیز وجود دارد.
لازم به ذکر است، در برخی موارد ممکن است پزشکان ترتینوئین را برای اهدافی فراتر از درمان آکنه، از بین بردن جای جوش و رفع چین و چروک توصیه کنند؛ برای مثال، ممکن است آن را برای رفع لکها یا تیرگیهای پوست، کراتوزیس پیلاریس (شرایطی بیضرر که باعث ایجاد برجستگیهای کوچک و زبر روی پوست میشود) و حتی سرطان تجویز کنند.
مزایای کرم ترتینوئین چیست؟
با توجه به توضیحاتی که در بخش اثرات ترتینوئین بر پوست شرح دادیم، اکنون میتوانیم مزایای استفاده از این دارو را سادهتر بیان کنیم:
- درمان آکنه: کرم ترتینوئین با باز کردن منافذ پوست و کاهش التهاب، در درمان جوشهای کومدونال (جوشهای سرسفید و سرسیاه) و آکنههای التهابی بسیار موثر است.
- ضد پیری: استفاده منظم از کرم ترتینوئین میتواند تولید کلاژن را افزایش دهد و ظاهر خطوط ریز و چینوچروک را کاهش دهد. همچنین به محو شدن لکههای پیری و بهبود بافت پوست کمک میکند.
- مبارزه با هایپرپیگمنتاسیون: ترتینوئین میتواند با تسریع در روند ریزش سلولهای رنگدانهدار پوست، لکههای تیره (لکههای ناشی از آفتاب و ملاسما) را روشن کند.
- صاف کردن پوست: کرم ترتینوئین قادر است با افزایش گردش سلولی، دست پیدا کردن به بافت پوستی نرمتر و چهرهای یکدستتر را آسان کند.
غلظتهای مختلف کرم ترتینوئین چیست؟
کرم ترتینوئین در غلظتهای مختلفی عرضه شده و غلظتی که انتخاب میکنید میتواند به نوع پوست، نگرانیها و نحوه واکنش پوست شما به آن بستگی داشته باشد. در ادامه، به غلظتهای معمول کرم موضعی ترتینوئین میپردازیم:
- 0.025٪: اغلب به کسانی که به تازگی از ترتینوئین استفاده میکنند یا پوست حساسی دارند توصیه میشود. این محصول در درمان آکنه خفیف و علائم اولیه پیری موثر است.
- 0.05٪: گزینهای با قدرت متوسط بوده و برای کسانی که تا حدودی پوستشان به ترتینوئین عادت دارد یا مشکلات پوستی برجستهتری دارند، مناسب است؛ اغلب برای آکنه متوسط و علائم بارز پیری استفاده میشود.
- 0.1٪: این غلظت که بالاترین قدرت تجویز شده است، برای کسانی که پوستشان کاملا تحمل ترتینوئین را داشته و به درمان قویتری برای آکنه شدید یا علائم قابلتوجه پیری نیاز دارند، مناسب است.
نحوه صحیح استفاده از کرم ترتینوئین چیست؟
اگر قصد دارید از ترتینوئین برای درمان آکنه استفاده کنید، پیشنهاد میکنیم کرم یا ژل با غلظت پایین را انتخاب کرده و درمان را شروع کنید. در صورت نیاز، میتوانید بهتدریج غلظت را افزایش دهید تا پوست شما به این روش درمانی عادت کند. همچنین شما میتوانید برای استفاده ایمن و موثر از کرم ترتینوئین، مراحل زیر را نیز دنبال کنید:
- ابتدا با دستهای کاملا تمیز، پوست خود را با آب ولرم شستشو داده و سپس به آرامی خشک کنید.
- مقدار کمی از دارو را روی نواحی آسیبدیده بمالید (نیازی به لایه ضخیم نیست).
- با نوک انگشتان کرم را به آرامی روی پوست اعمال کرده و صبر کنید تا کاملا جذب شود؛ از نواحی حساس مانند چشمها، بینی و لبها دوری کنید.
- ترتینوئین را یکبار قبل از خواب استفاده کنید تا محصول بهطور کامل جذب پوست شود؛ همچنین بهتر است بلافاصله پوست خود را آرایش نکنید.
عوارض جانبی ترتینوئین چیست؟
استفاده از ترتینوئین برای درمان آکنه میتواند در برخی افراد یکسری عوارض جانبی ایجاد کند. البته همه افراد این عوارض را تجربه نمیکنند و حتی شدت این علائم بین آنها میتواند قدری متفاوت باشد. در بخش زیر، از جمله عوارض جانبی احتمالی که ممکن است با استفاده از ترتینوئین ایجاد شود را بررسی میکنیم:
- سوزش یا خارش پوست
- لایهبرداری یا قرمزی پوست
- خشکی بیشازحد
- احساس گرما هنگام لمس پوست
- روشن شدن پوست در ناحیهی مصرف دارو
ناگفته نماند، ممکن است تا ۱۲ هفته طول بکشد تا نتایج استفاده از ترتینوئین به تدریج ظاهر شود. بنابراین اگر با استفاده از این دارو پوست شما دچار تحریک شد، میبایست در اولین فرصت با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص شود که آیا این علائم طبیعی هستند یا خیر. اگر پس از گذشت ۸ تا ۱۲ هفته هیچ بهبودی مشاهده نکردید، باز هم با پزشک خود درباره ادامه درمان با ترتینوئین یا بررسی گزینههای درمانی دیگر صحبت کنید.
مانند سایر رتینوئیدها، ترتینوئین نیز میتواند پوست را نازک کرده و آن را حساستر به آسیب و آفتابسوختگی کند. از این رو، همیشه هنگام خروج از منزل نهتنها از کرم ضدآفتاب استفاده کنید، بلکه سعی کنید از اقدامات محافظتی اضافی مانند کلاه لبهدار نیز بهره ببرید. همچنین اگر احساس میکنید هنگام استفاده از این دارو دچار واکنش آلرژیک شده یا عوارض شدیدی را تجربه میکنید، در اسرع وقت مصرف آن را متوقف کرده و به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
چه زمانی نباید از ترتینوئین استفاده کرد؟
همانطور که گفتیم ترتینوئین یکی از رایجترین درمانهای موضعی برای آکنههای کیستی (چرکی و عمقی) بوده و اغلب، دارویی ایمن محسوب میشود. با این حال، در برخی شرایط استفاده از این دارو ممکن است مضر باشد و به همین دلیل، نباید از آن استفاده کرد. از مصرف ترتینوئین در شرایط زیر پرهیز کنید:
- اگر در تلاش برای باردار شدن هستید، به بارداری مشکوکید یا در دوران بارداری و شیردهی قرار دارید.
- اگر به اگزما یا سایر بیماریهای مزمن پوستی (بهویژه در ناحیهی صورت) مبتلا هستید.
- اگر پوست شما آفتابسوخته است.
- اگر پوستتان به نور خورشید حساس است.
- اگر از داروهای حساسکننده به نور (مانند تیازیدها، تتراسایکلینها، فلوروکینولونها، فنوتيازینها یا سولفونامیدها) استفاده میکنید.
کرم ترتینوئین برای چیست و چقدر موثر است؟
زمانی که چربی و سلولهای مرده پوست، فولیکولهای مو را مسدود میکنند، منجر به بروز جوش و آکنه در هر جایی از بدن میشوند. این در حالی است که یکی از رایجترین، موثرترین و قویترین درمانها برای از بین بردن آکنه و جای جوش، ترتینوئین است. ترتینوئین نوعی رتینوئید است که از ویتامین A مشتق شده و میتوان به اشکال ژل، محلول یا کرم از آن استفاده کرد. این دارو علاوهبر رفع آکنه، مزایای دیگری از جمله کاهش خطوط ریز و چین و چروک، روشن کردن لکههای تیره و صاف کردن پوست را نیز ارائه میدهد. در مجموع، اگرچه کرم ترتینوئین یکی از موثرترین و پرکاربردترین داروهای موضعی برای رفع آکنه است، اما پیش از شروع مصرف آن میبایست با پزشک خود مشورت کنید؛ با این کار، نهتنها از ایمن بودن این دارو برای پوست خود مطمئن میشوید، بلکه برای جلوگیری از آسیبهای بلندمدت و حفظ سلامت آن نیز برنامهی درمانی مناسب خود را دریافت میکنید.
سوالات متداول:
۱. ترتینوئین چیست؟
ترتینوئین یکی از رایجترین، قویترین و موثرترین رتینوئیدهای موضعی، برای درمان آکنه و پیری پوست بوده، که از ویتامین A مشتق شده است.
۲. مزایای کرم ترتینوئین چیست؟
درمان آکنه و جای جوش، کاهش خطوط ریز و چین و چروک، مبارزه با هایپرپیگمنتاسیون (روشن کردن لکههای تیره ناشی از آفتاب و ملاسما) و صاف کردن پوست.
- آیا میتوان خودسرانه ترتینوئین مصرف کرد؟
اگرچه ترتینوئین یکی از موثرترین و پرکاربردترین داروهای پوستی برای رفع آکنه است، اما پیش از شروع مصرف آن میبایست با پزشک مشورت کنید؛ بدین ترتیب، از ایمن بودن این داروی موضعی برای شرایط خاص پوست خود مطمئن میشوید.
