وبلاگ
عیار طلا چیست و چه تاثیری در ارزش آن دارد؟
طلا از دیرباز یکی از گران‌بها‌ترین فلزات در جهان بوده و نقش مهمی در فرهنگ‌ها، اقتصاد و صنعت داشته است. این فلز زیبا و باارزش، علاوه بر ظاهر درخشان، به دلیل ویژگی‌های خاص خود مورد توجه قرار می‌گیرد. اما نکته‌ای که اغلب خریداران طلا از آن بی‌اطلاع هستند، مفهوم «عیار طلا» است؛ معیاری که میزان خلوص طلای موجود در یک قطعه را مشخص می‌کند. عیار طلا تاثیر مستقیمی بر کیفیت، دوام، رنگ و قیمت آن دارد و همین موضوع باعث می‌شود که شناخت دقیق آن برای خریدی مطمئن و سودآور ضروری باشد. در این مقاله به بررسی مفهوم عیار طلا، انواع مختلف و نقش مهم آن در تعیین ارزش طلا می‌پردازیم تا بتوانید با دانش کامل‌تر در بازار طلا قدم بردارید.
عیار طلا چیست و چه اهمیتی دارد؟
عیار طلا معیاری برای سنجش میزان خلوص طلا در یک قطعه است و معمولا به دو صورت از ۲۴ یا از ۱۰۰۰ محاسبه می‌شود. برای مثال، طلای ۲۴ عیار تقریبا خالص‌ترین نوع طلاست و حدود ۹۹.۵درصد آن را طلا تشکیل می‌دهد. در مقابل، طلای ۱۸ عیار شامل ۷۵درصد طلا و ۲۵درصد فلزات دیگر مانند نقره، مس، نیکل یا پلاتین است که برای افزایش استحکام و تغییر رنگ به آن افزوده می‌شوند.
عیار طلا نقش تعیین‌کننده‌ای در ویژگی‌هایی مانند قیمت، دوام و رنگ آن دارد. هرچه عیار بالاتر باشد، طلا خالص‌تر، نرم‌تر و البته گران‌تر خواهد بود. به همین دلیل، طلای خالص (مانند طلای ۲۴ عیار) بیشتر برای سرمایه‌گذاری یا ساخت سکه استفاده می‌شود؛ درحالی‌که طلای ۱۸ با ۱۴ عیار به دلیل سختی بیشتر، گزینه مناسب‌تری برای ساخت جواهرات روزمره است. در دنیای طلا و جواهر، آگاهی از عیار طلا اهمیت زیادی دارد. درواقع، عیار معیار اصلی برای تعیین ارزش و قیمت طلاست و می‌تواند از ضررهای مالی در زمان خرید جلوگیری کند. بنابراین، شناخت دقیق مفهوم عیار و توانایی تشخیص آن، مهارتی ضروری برای خریداران، فروشندگان و سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود.
جدول تبدیل عیار طلا؛ راهنمای کامل درک و مقایسه عیارهای مختلف
در دنیای خرید و فروش طلا، آشنایی با مفهوم عیار و نحوه تبدیل آن به اشکال مختلف بسیار حیاتی است. عیار طلا نشان‌دهنده درصد خلوص طلا در یک قطعه فلزی است و معمولا به دو شیوه بیان می‌شود: یکی بر مبنای عدد ۲۴ (مثل ۱۸ عیار و ۲۲ عیار) و دیگری بر مبنای عدد ۱۰۰۰ (مثل کد ۷۵۰ یا ۹۱۶) که بر روی طلاها حک شده است. درواقع، برای محاسبات دقیق‌تر در بازار، از اعداد مبنای ۱۰۰۰ استفاده می‌شود؛ زیرا محاسبه درصدی آن‌ها راحت‌تر و دقیق‌تر است.
برای مثال، طلای ۱۸ عیار که معادل ۷۵٪ خلوص است، در سیستم کدگذاری عددی به‌صورت ۷۵۰ نمایش داده می‌شود. این عدد دقیقا نشان می‌دهد که در ۱۰۰۰ واحد از آلیاژ، ۷۵۰ واحد آن طلاست. به همین ترتیب، طلای ۲۲ عیار برابر با ۹۱۶ (یعنی ۹۱.۶٪ خلوص) و طلای ۱۴ عیار برابر با ۵۸۵ واحد طلاست. البته در برخی موارد، عدد عیار دقیقا معادل عدد کسری آن از ۲۴ نیست. برای مثال، طلای ۱۷ عیار معادل ۷۰.۸۳٪ طلاست، اما در محاسبات بازار از عدد ۷۰۵ به‌عنوان معادل رایج استفاده می‌شود؛ چون این عدد رندتر و محاسبه‌پذیرتر است. این روش به فروشندگان و خریداران کمک می‌کند تا محاسبات قیمت و تبدیل عیارها را با دقت بیشتر و سرعت بالاتری انجام دهند.
در جدول عیار طلا زیر، انواع عیارهای طلا، درصد خلوص هرکدام، کد عیار عددی آن‌ها و توضیح مربوط به کاربرد آن‌ها آورده شده است:
| توضیحات و کاربرد | کد عیار
(بر مبنای ۱۰۰۰) |
درصد خلوص | عیار
(بر مبنای ۲۴) |
| خالص‌ترین نوع طلا، مناسب برای سکه و سرمایه‌گذاری | _ | ۹۹.۹٪ | ۲۴ عیار |
| استفاده در صنایع دستی و هنری خاص | ۹۵۸ | ۹۵.۸٪ | ۲۳ عیار |
| ساخت زیورآلات سنتی در کشورهای آسیایی و عربی | ۹۱۶ | ۹۱.۶٪ | ۲۲ عیار |
| معروف به طلای کویتی، مورد استفاده در کشورهای خلیج فارس | ۸۷۵ | ۸۷.۵٪ | ۲۱ عیار |
| رایج‌ترین نوع طلا در ایران، محبوب برای جواهرات | ۷۵۰ | ۷۵٪ | ۱۸ عیار |
| گاهی در بازار ایران با عنوان طلای ۱۷ عیار شناخته می‌شود | ۷۰۵ | ۷۰.۸۳٪ | ۱۷ عیار |
| مناسب برای جواهرات اقتصادی و مقاوم در برابر ضربه | ۵۸۵ | ۵۸.۳٪ | ۱۴ عیار |
| بسیار بادوام، مورد استفاده در جواهرات روزمره و ارزان‌قیمت | ۴۱۷ | ۴۱.۷٪ | ۱۰ عیار |
| پایین‌ترین حد عیار در طلاهای تجاری، معمول در اروپا | ۳۷۵ | ۳۷.۵٪ | ۹ عیار |
نکته مهم: در بازار طلافروشان ایران، برای محاسبه مظنه طلا و قیمت‌گذاری دقیق معمولا از سیستم کدگذاری ۱۰۰۰ استفاده می‌شود؛ چون درصدها در این سیستم راحت‌تر به قیمت تبدیل می‌شوند. بنابراین، دانستن معادل‌های عددی هر عیار، برای خریداران و فروشندگان طلا بسیار مهم است.
چگونه عیار طلا را تشخیص دهیم؟
عیار طلا نشان‌دهنده میزان خلوص آن است و به‌طور مستقیم روی قیمت، کیفیت و کاربرد آن تاثیر می‌گذارد. روش‌های مختلفی برای تشخیص عیار طلا وجود دارند که شامل روش‌های سنتی و ابزارهای پیشرفته آزمایشگاهی هستند. در ادامه با مهم‌ترین این روش‌ها آشنا می‌شویم:
بررسی عدد حک شده روی طلا
ساده‌ترین راه برای تشخیص عیار طلا در خانه، توجه به عدد حک‌شده روی آن است. این اعداد معمولا سه رقمی هستند؛ برای مثال 999 نشان‌دهنده طلای 24 عیار و 750 نشانه طلای 18 عیار است. این کدها اغلب در قسمت‌های پنهان زیورآلات قرار دارند و پشت قفل یا داخل حلقه حک می‌شوند.
استفاده از سنگ محک
در این روش، قطعه طلا روی سنگ محک کشیده می‌شود و رد به‌جا مانده با محلول‌های اسیدی مخصوص مقایسه خواهد شد. تغییر رنگ یا باقی ماندن خط، عیار طلا را مشخص می‌کند. این روش سنتی و کم‌هزینه است و نیاز به مهارت و تجربه دارد.
تست اسید
در کنار سنگ محک، از اسید نیز برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شود. با ریختن قطره‌ای اسید روی خط ایجادشده روی سنگ، واکنش آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. طلاهای با عیار پایین واکنش بیشتری نشان می‌دهند. این روش نیاز به دقت بالایی دارد و باید توسط افراد حرفه‌ای انجام شود.
تستر الکترونیکی طلا
این دستگاه‌ها با سنجش رسانایی الکتریکی طلا، عیار را به سرعت و بدون آسیب زدن مشخص می‌کنند. تسترهای دیجیتال قابل‌حمل هستند و دقت بالایی دارند؛ به همین دلیل در بین جواهرسازان و طلافروشان بسیار محبوب هستند.
آنالیز فلورسانس اشعه ایکس (XRF)
این روش یکی از دقیق‌ترین و حرفه‌ای‌ترین روش‌ها برای تعیین عیار طلاست. دستگاه XRF بدون نیاز به برش یا آسیب، ترکیب فلز را تحلیل می‌کند و درصد خلوص آن را نشان می‌دهد. این روش بیشتر در آزمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های معتبر طلا استفاده می‌شود.
بررسی وزن و ابعاد
طلا فلزی متراکم به‌حساب می‌آید و چگالی آن زیاد است. با مقایسه وزن و ابعاد یک قطعه طلا با نمونه استاندارد می‌توان عیار آن را به‌طور تقریبی حدس زد. این روش بیشتر برای بررسی اولیه به‌کار می‌رود و دقت علمی ندارد.
استفاده از آهن‌ربا
طلا خاصیت مغناطیسی ندارد. اگر قطعه‌ای از طلا به آهن‌ربا جذب شود، نشانه وجود فلزات دیگر در آن است و احتمالا عیار پایینی دارد. البته، این روش فقط برای تشخیص تقلبی بودن طلا یا آلیاژهای زیاد قابل‌استفاده است.
توجه به رنگ طلا
طلای خالص (24 عیار) رنگ زرد روشن و براقی دارد. هرچه میزان خلوص کمتر باشد، رنگ طلا به سفید، کدر یا مایل به مسی نزدیک می‌شود. البته، این روش به تنهایی کافی نیست؛ چون رنگ طلا می‌تواند با آبکاری یا آلیاژهای خاص تغییر کند.
چرا عیار طلا مهم است؟
اینکه عیار طلا یعنی چه و چرا مهم است، از پرسش‌های رایج هنگام خرید طلاست. عیار طلا یکی از مهم‌ترین معیارهای تعیین کیفیت و ارزش طلاست. هرچه عیار بالاتر باشد، خلوص طلا بیشتر است. در ادامه دلایل اهمیت عیار طلا را به‌طور خلاصه مرور می‌کنیم:
- خلوص: عیار طلا نشان می‌دهد چه درصدی از آن واقعا طلاست. طلای 24 عیار تقریبا خالص است، درحالی‌که مثلا طلای 18 عیار 75٪ طلا دارد.
- استحکام: طلای خالص نرم است و به راحتی خم می‌شود یا خش برمی‌دارد. افزودن فلزات دیگر به طلا باعث می‌شود که مقاوم‌تر و مناسب استفاده روزمره شود.
- دوام: طلاهای با عیار پایین‌تر به دلیل ترکیب با آلیاژها معمولا در برابر ضربه یا سایش مقاوم‌تر هستند؛ اما ممکن است زودتر تغییر رنگ بدهند.
- قیمت: هرچه عیار بیشتر باشد، ارزش و قیمت طلا نیز بالاتر است.
- ظاهر: رنگ و درخشندگی طلا بسته به عیار آن فرق دارد. طلای 24 عیار زرد روشن است؛ ولی طلای 18 یا 14 عیار ممکن است رنگی ملایم‌تر یا متمایل به سفید یا صورتی داشته باشد.
عیار طلا و اهمیت آن در ایران و جهان
عیار طلا یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تعیین کیفیت، دوام، قیمت و حتی زیبایی آن است. شناخت دقیق عیار طلا به ما کمک می‌کند تا در خرید یا فروش طلا، انتخابی آگاهانه‌تر داشته باشیم. در ایران، استفاده از طلای زیر ۱۸ عیار ممنوع است و عیارهای رایج در مناطق مختلف بین ۱۸ تا ۲۲ متغیر هستند. به‌طور کلی، سلیقه و قوانین هر کشور نقش مهمی در تعیین عیار طلا دارند؛ به‌طور مثال، طلای ۲۴ عیار در چین، طلای ۲۲ عیار در هند، طلای ۲۱ عیار در کشورهای عربی و طلای ۱۸ عیار در ایران و بسیاری از کشورهای مدیترانه‌ای رایج است.
در نهایت، دانستن عیار طلا علاوه بر اینکه ما را از تقلبات احتمالی حفظ می‌کند، به ما کمک خواهد کرد تا انتخابی متناسب با نیاز، سلیقه و بودجه خود داشته باشیم.
سوالات متداول
۱. عیار طلا را چگونه تشخیص دهیم؟
عیار طلا را می‌توان با بررسی کد حک‌شده، تست سنگ محک، اسید، دستگاه‌های الکترونیکی یا روش‌های آزمایشگاهی مانند XRF تشخیص داد.
۲. چرا طلای ۱۸ عیار برای ساخت جواهرات مناسب است؟
چون در طلای ۱۸ عیار تعادل خوبی بین خلوص، استحکام و دوام وجود دارد و برای استفاده روزمره مناسب‌تر است.
۳. علت محبوبیت طلای ۱۸ عیار در ایران چیست؟
علت محبوبیت طلای ۱۸ عیار در ایران، مناسب بودن قیمت، دوام بالا، رنگ مطلوب و قانونی بودن خرید و فروش آن است.
