وبلاگ
ویتامین B1 چیست و چه کسانی به این ویتامین نیاز دارند؟
ویتامین B1 نقشی حیاتی در رشد و عملکرد سلولهای مختلف بدن بر عهده داشته و به بدن کمک میکند تا کربوهیدراتها را به انرژی تبدیل کند. از آنجا که تنها مقادیر کمی از این ویتامین در کبد ذخیره میشود، بنابراین مصرف روزانه غذاهای غنی از تیامین ضروری است. بهطور طبیعی این ویتامین در برخی غذاها مانند گوشت، غلات، حبوبات و مغزها وجود داشته و به صورت مکمل نیز عرضه میشود. ویتامین ب ۱ اغلب همراه با سایر ویتامینهای گروه B مصرف شده و به همین دلیل، در بسیاری از مکملهای ویتامین B کمپلکس وجود دارد.
اگر درباره این ویتامین نیاز به اطلاعات دقیق دارید، برای مثال میخواهید بدانید که ویتامین ب1 برا چی خوبه یا کاربرد و عوارض قرص ویتامین ب1 300 چیست و آیا رابطهای بین مصرف ویتامین ب 1 و لاغری وجود دارد، این مطلب برای شما نوشته شده است.
ویتامین B1 چیست؟
ویتامین B1 یا تیامین، یکی از هشت ویتامین ضروری گروه B بوده و همانند سایر ویتامینهای این گروه، محلول در آب است؛ به این معنی که در آب حل شده و در بدن ذخیره نمیشود، بنابراین باید بهصورت منظم آن را مصرف کرد. در واقع، بدن فقط قادر است حدود ۲۰ روز ذخیره تیامین داشته باشد. تیامین اولین ویتامین گروه B بود که توسط دانشمندان کشف شد و به همین دلیل نام آن با شماره ۱ مشخص شده است. B1 ویتامینی است که بدن برای رشد، تکامل، عملکرد سلولی و تبدیل غذا به انرژی به آن نیاز دارد. این ویتامین به حفظ عملکرد درست سیستم عصبی کمک کرده و برای مشکلات گوارشی، بیماریهای قلبی و برخی شرایط دیگر به کار میرود. بهعبارتی، ویتامین ب ۱ برای متابولیسم گلوکز و عملکرد صحیح اعصاب، عضلات و قلب ضروری است.
کمبود ویتامین B1 در مناطقی که دسترسی به غذا و مکملها وجود دارد اغلب نادر است، اما در صورت رخ دادن در برخی شرایط پزشکی، علائم آن میتواند از خستگی تا آسیب عصبی، مشکلات قلبی و فلج متغیر باشد. کمبود این ویتامین میتواند (تنها ظرف ۳ هفته) به کمبود تیامین منجر شود و قلب، سیستم عصبی و سیستم ایمنی را تحتتاثیر قرار دهد؛ اگر این کمبود شدید و مزمن باشد، با نام بریبری شناخته میشود. افراد میبایست برای درمان کمبود تیامین، بیماری بریبری، برخی بیماریهای عصبی و سندرم ورنیکه-کورساکوف (WKS) ویتامین ب۱ مصرف کنند.
نیاز روزانه بدن به ویتامین B1 چقدر است و از کجا تامین میشود؟
نیاز روزانه به ویتامین B1 ممکن است با توجه به سن و جنسیت فرد متفاوت باشد. با این حال، موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) توصیه میکند که مردان بزرگسال معمولا به ۱.۲ میلیگرم و زنان بزرگسال به ۱.۱ میلیگرم ویتامین B1 نیاز دارند. خوشبختانه تیامین بهطور طبیعی در طیف وسیعی از غذاها یافت میشود و به برخی دیگر از طریق غنیسازی اضافه میگردد. این ویتامین همچنین معمولا به صورت مکمل تکمادهای یا بخشی از ویتامین B کمپلکس (مولتیویتامینها) موجود است. برخی از بهترین منابع غذایی تیامین عبارتند از: برنج سفید و غلات صبحانه غنیشده، ماهی قزلآلا، لوبیا سیاه، تخمه آفتابگردان، کدو تنبل، ماست، ذرت و بسیاری از انواع نانهای غنیشده.
ویتامین ب1 300 چیست؟
ویتامین ب1 300 دوز بالای مکمل ب1 بوده و بهطور معمول به شکل قرص در دسترس است. از آنجایی که این مکمل حاوی دوز بالاتری از ویتامین B1 است، برای کسانی که در معرض کمبود این ویتامین هستند، گزینهای مناسب به شمار میآید. از دلایل مهمی که باعث شده افراد زیادی از ویتامین ب1 300 استفاده کنند، خاصیت انرژيزایی آن بوده که در فرآیند سوخت و ساز کربوهیدراتها در بدن تاثیرگذار است.
ویتامین ب1 300 برای چی خوبه؟
از فواید ویتامین ب1 300 میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش تولید انرژي
- عملکرد بهتر سیستم عصبی
- تقویت عملکرد مغز و حافظه
- کاهش علائم دیابت
- پیشگیری از افسردگی
عوارض قرص ویتامین ب1 300 چیست؟
با اینکه مصرف ویتامین ب1 300 فواید بسیاری برای بدن دارد، اما احتمال کمی وجود دارد که مصرف این مکمل در برخی شرایط، باعث بروز چندین عارضه جانبی شود؛ در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- تهوع
- اسهال
- دشواری در بلع
- معده درد
- سرفه
- سختی در تنفس
- تعریق
- بیقراری
- کهیر
- تورم و خارش پوست
- واکنش آلرژیک
کاربرد ویتامین B1 چیست؟
مصرف ویتامین ب۱ برای موارد زیر اثربخشی دارد:
| نام اختلال یا بیماری | میزان اثربخشی |
| کمبود تیامین | مصرف ویتامین ب ۱ بهصورت خوراکی به پیشگیری و درمان کمبود این ویتامین کمک میکند. |
| سندرم ورنیکه–کورساکوف | تزریق وریدی تیامین باعث کاهش خطر بروز و شدت علائم این سندرم (اختلال مغزی ناشی از کاهش سطح تیامین) میشود؛ این وضعیت معمولا در افرادی که دچار اختلال مصرف الکل هستند دیده میشود. ناگفته نماند که تزریق وریدی فقط باید توسط پزشک انجام شود. |
| دردهای قاعدگی (دیسمنوره) | مصرف تیامین بهصورت خوراکی ممکن است شدت دردهای قاعدگی را در نوجوانان و زنان جوان کاهش دهد. |
جهت آگاهی بیشتر، در بخش زیر، به مواردی که مصرف ویتامین ب ۱ احتمالا بیاثر است نیز اشاره میکنیم:
- جراحی بایپس عروق کرونر قلب (CABG): تزریق وریدی تیامین قبل و بعد از عمل، تاثیری در بهبود نتایج جراحی ندارد.
- نارسایی قلبی: مصرف تیامین بهصورت خوراکی یا تزریقی تأثیری در کاهش خطر مرگ یا بهبود عملکرد قلب در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی ندارد.
- عفونت خونی (سپسیس): مصرف تیامین بهصورت خوراکی یا تزریق وریدی، چه بهتنهایی و چه همراه با ویتامین C و داروی هیدروکورتیزون، تاثیری در کاهش خطر مرگ یا کوتاهتر شدن مدت بستری در بیماران مبتلا به سپسیس ندارد.
لازم به ذکر است، در حال حاضر، پژوهشهایی برای بررسی کاربردهای دیگر تیامین در حال انجام است، اما تاکنون شواهد علمی کافی برای تایید اثربخشی این ویتامین در سایر موارد وجود ندارد.
آیا کمبود ویتامین B1 میتواند باعث کاهش وزن شود؟
درباره ارتباط بین ویتامین ب ۱ و لاغری باید بگوییم، تاکنون شواهد علمی دربارهی تاثیر کمبود ویتامین B1 بر کاهش وزن قطعی نبودهاند. در یک مطالعهی انسانی، پژوهشگران با ایجاد کمبود تیامین در داوطلبان، علائم و اختلالات ناشی از آن را بررسی کردند. یکی از نشانههای مشاهدهشده در این مطالعه کاهش وزن بود. سایر علائم کمبود ویتامین ب۱ شامل خستگی، اختلالات خواب، کاهش عملکرد شناختی و مشکلات گوارشی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که کمبود شدید تیامین میتواند منجر به بروز اختلالات جدی در قلب، اعصاب و عضلات شود.
در مطالعهای دیگر، پژوهشگران در بیماران چاق و مبتلا به دیابت نوع ۲ که بهتازگی وزن کم کرده یا دریافت غذایی خود را کاهش داده بودند، کمبود تیامین مشاهده کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که کاهش وزن میتواند خطر کمبود تیامین را افزایش دهد، نه برعکس. علاوهبر آن، در یک مطالعهی حیوانی روی گوسفندان نیز مشاهده شد که مصرف تیامین تاثیر قابلتوجهی بر وزن ندارد، اما ممکن است به افزایش تجزیه چربیها در بدن کمک کند.
علائم کمبود ویتامین ب ۱ چیست؟
کمبود ویتامین B1 بهطور معمول منجر به بروز بیماری بریبری (Beriberi) میشود؛ وضعیتی که با آسیب اعصاب محیطی و تحلیل عضلانی همراه است. سایر علائم بریبری ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- علائم قلبیعروقی مانند بزرگی قلب یا تند شدن ضربان قلب (تاکیکاردی)
- تنگی نفس
- ضعف عضلانی
- تشنج
- استفراغ
- بیاشتهایی
- ورم یا تورم بدن
چه کسانی به مصرف تیامین نیاز دارند؟
با توجه به بخش قبل، افرادی که در معرض خطر کمبود ویتامین B1 هستند، ممکن است برای درمان به این ویتامین نیاز داشته باشند. از جمله این افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کسانی که به نوروپاتی محیطی (التهاب اعصاب خارج از مغز و نخاع) مبتلا هستند.
- افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو (زخم التهابی روده بزرگ)، اسهال مزمن یا بیاشتهایی
- افرادی که در حالت کما هستند (ممکن است به تزریق تیامین نیاز پیدا کنند)
همچنین مکمل تیامین ممکن است برای افرادی که شرایط زیر را تجربه میکنند ضروری باشد:
- رژیم غذایی ناکافی یا کمکیفیت
- استفراغ شدید و طولانیمدت
- جراحی بایپس معده یا جراحی باریاتریک
- مصرف داروهای مدر (ادرارآور)
- درمانهای جایگزین کلیوی (دیالیز)
- پرکاری تیروئید
- بارداری و شیردهی
- اعتیاد به الکل
کمبود طولانیمدت و درماننشده تیامین ممکن است منجر به سندرم ورنیکه–کورساکوف شود؛ اختلالی که معمولا در افراد مبتلا به اعتیاد مزمن به الکل، بیماریهای گوارشی یا ایدز دیده میشود. افراد مبتلا به این سندرم یا کسانی که در حال ترک مصرف الکل هستند، اغلب برای بهبود وضعیت خود، تزریق تیامین دریافت میکنند. همچنین، افراد مسن و بیماران مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به کمبود ویتامین B1 قرار دارند.
دوز مصرفی ویتامین ب ۱
همانطور که گفتیم تیامین یکی از مواد مغذی ضروری بدن بوده، که در بسیاری از مواد غذایی از جمله غلات، حبوبات، مغزها و گوشت یافت میشود. میزان تیامینی که میبایست در طی روز مصرف شود، دوز توصیهشده روزانه (RDA) آن نامیده میشود؛ در جدول زیر، به دوز توصیهشده برای افراد مختلف اشاره میکنیم:
| رده سنی | دوز توصیهشده |
| مردان بزرگسال | ۱.۲ میلیگرم در روز |
| زنان ۱۸ ساله | ۱ میلیگرم در روز |
| زنان ۱۹ ساله و بالاتر | ۱.۱ میلیگرم در روز |
| افراد باردار و شیرده | ۱.۴ میلیگرم در روز |
| کودکان | مقدار مورد نیاز برای کودکان بسته به سن متفاوت است. |
ویتامین B1 و تداخل دارویی
تریمتوپریم (Trimethoprim – با نام تجاری Proloprim) با ویتامین ب ۱ تداخل خفیف دارد؛ تیامین از طریق پمپهای ویژهای در سلولها وارد و خارج میشود. داروی تریمتوپریم ممکن است عملکرد این پمپها را تغییر داده و موجب افزایش میزان تیامین در بدن شود. در برخی موارد، این تغییر میتواند بر اثربخشی تیامین یا بروز عوارض جانبی آن تاثیر بگذارد.
هشدارها و نکات مصرف ویتامین ب ۱
در بخش زیر، مجموعهای از نکات که هنگام مصرف ویتامین B1 بهتر است از آنها آگاه باشید را بیان میکنیم:
- مصرف خوراکی: تیامین زمانی که به میزان طبیعی و از طریق رژیم غذایی مصرف شود، بهطور معمول ایمن و بیخطر است.
- دوران بارداری و شیردهی: مصرف تیامین بهصورت خوراکی و در حد نیاز روزانه، در دوران بارداری و شیردهی بیخطر محسوب میشود. با این حال، اطلاعات علمی کافی دربارهی ایمنی مصرف دوزهای بالاتر در این دوران در دسترس نیست.
- کودکان: مصرف ویتامین ب۱بهصورت خوراکی و در حد متعادل رژیم غذایی برای کودکان بیخطر است؛ اما شواهد علمی کافی برای تعیین ایمنی دوزهای بالاتر یا عوارض احتمالی آن وجود ندارد.
- اختلال مصرف الکل: افرادی که دچار اختلال مصرف الکل هستند، معمولا سطح تیامین پایینی دارند و از این رو، ممکن است به مکمل تیامین نیاز داشته باشند؛ کمبود تیامین در این افراد میتواند باعث تشدید دردهای عصبی ناشی از مصرف الکل شود.
- همودیالیز: افرادی که تحت درمان با همودیالیز هستند ممکن است دچار کاهش سطح تیامین در بدن شوند و در نتیجه به مصرف مکمل تیامین نیاز داشته باشند.
مصرف ویتامین ب1 را فراموش نکنید
مانند سایر ویتامینهای گروه B، ویتامین B1 محلول در آب است و از طریق جریان خون منتقل شده و اگر بدن از آن استفاده نکند، از طریق ادرار دفع میشود. تیامین یک ماده مغذی ضروری است که تمام بافتهای بدن برای عملکرد صحیح به آن نیاز دارند. به عبارت سادهتر، بدن ما برای استفاده صحیح از کربوهیدراتها و تبدیل آنها به انرژي، به ویتامین ب ۱ نیاز دارد. کمبود تیامین ممکن است منجر به علائمی مانند گیجی، ضعف عضلانی و مشکلات قلبی شود. از آنجا که برای پشتیبانی از عملکردهای حیاتی بدن به ویتامین B1 بهعنوان بخشی منظم از رژیم غذایی نیاز است، میتوان این ویتامین را از طریق مکملهای مولتیویتامین یا بهصورت مکمل تکمادهای تامین کرد. یادتان باشد، برای تعیین دوز مناسب در شرایط خاص یا بیماریهای ویژه، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
سوالات متداول:
۱.ویتامین B1 چه کاری انجام میدهد؟
ویتامین B1 از سیستم عصبی پشتیبانی کرده و به بدن کمک میکند تا غذا را به انرژی تبدیل کند. این ویتامین برای عملکرد سلولی و رشد و نمو مهم است.
۲.چه غذاهایی سرشار از ویتامین B1 هستند؟
از منابع غذایی تیامین میتوان به غلات غنیشده با ویتامین B1، گوشت، ماهی، لوبیا سیاه و غلات کامل اشاره کرد.
۳.علائم کمبود ویتامین B1 چیست؟
کمبود ویتامین B1 ممکن است باعث علائمی از جمله کاهش وزن، گیجی، از دست دادن حافظه کوتاهمدت، بزرگ شدن قلب و ضعف عضلات شود.
۴.چه کسانی به مصرف تیامین نیاز دارند؟
کسانی که مبتلا به نوروپاتی محیطی، کولیت اولسراتیو، پرکاری تیروئید، اسهال مزمن یا بیاشتهایی هستند؛ همچنین افرادی که جراحی بایپس معده انجام دادهاند، از داروهایهای مدر استفاده کرده یا دیالیز انجام میدهند.
