وبلاگ
میخچه پا چیست؟
میخچه و پینه لایه‌های ضخیم و سفت‌شده‌ای از پوست هستند، که معمولا روی پاها و انگشتان پا (یا دست‌ها و انگشتان دست) ایجاد می‌شوند. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که پوست در تلاش است تا از خود در برابر اصطکاک یا فشار محافظت کند. در بیشتر موارد، لازم نیست افراد برای میخچه یا پینه درمان خاصی انجام دهند، مگر اینکه دردناک شده یا ظاهر آن‌ها را دوست نداشته باشند. اگر می‌خواهید درباره علت بروز میخچه و راهکارهای مربوط به درمان فوری میخچه پا در منزل بیشتر بدانید، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
میخچه پا چیست؟
میخچه نواحی سفت و ضخیم‌شده‌ای از پوست است، که اغلب روی پا به‌ویژه در نواحی تحت فشار (مانند انگشتان پا) به‌وجود میآید. ظاهر میخچه پا تا حدی شبیه به پینه بوده، اما میخچه اغلب سخت‌تر، کوچک‌تر و دردناک‌تر از پینه است. میخچه پا خطرناک نیست، با این‌حال می‌تواند باعث سوزش، ناراحتی یا تحریک پوست شود.
با اینکه انواع میخچه ممکن است با گذشت زمان و افزایش ضخامت، بسیار دردناک شوند، اما میخچه نوعی بیماری پوستی محسوب نمی‌شود و فقط واکنش طبیعی بدن در برابر فشار یا اصطکاک مداوم روی پوست است. ناگفته نماند، این مشکل در زنان بیش از مردان دیده می‌شود.
علت میخچه پا چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، میخچه در اثر اصطکاک، سایش، تحریک و فشار مکرر بر سطح پوست ایجاد می‌شود. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین عوامل ایجاد این فشار و اصطکاک می‌پردازیم:
- پوشیدن کفش نامناسب: کفش‌های تنگ یا پاشنه‌بلند باعث فشار بیش‌از‌حد بر قسمت‌های خاصی از پا می‌شوند. همچنین اگر کفش بیش‌از‌حد گشاد باشد، به‌طور مرتب پا درون آن سر می‌خورد و به دیواره‌ی کفش ساییده می‌شود. اصطکاک پوست با دوخت یا درز داخل کفش نیز می‌تواند منجر به میخچه شود.
- پوشیدن جوراب نامناسب: حتی جوراب‌های کوچک یا بزرگ‌تر از اندازه‌ی پا نیز می‌توانند در بروز میخچه پا موثر باشند.
- پوشیدن کفش بدون جوراب: پوشیدن کفش یا صندل بدون جوراب باعث افزایش اصطکاک مستقیم پوست با کفش شده و به مرور زمان زمینه‌ی ایجاد میخچه را فراهم میکند.
- وجود مشکلات ساختاری در پا: برخی ناهنجاری‌های پا مانند انگشت چکشی یا انحراف شست پا، فشار و اصطکاک اضافی ایجاد کرده و احتمال تشکیل میخچه را افزایش می‌دهند.
- زمینه‌ی ژنتیکی: برخی افراد به‌صورت ژنتیکی یا ارثی استعداد بیشتری برای ایجاد میخچه دارند؛ نوع خاصی از میخچه که در نواحی فاقد فشار وزن بدن (مانند کف دست یا کف پا) شکل می‌گیرد، می‌تواند منشا وراثتی داشته باشد.
انواع میخچه پا کدامند؟
به‌طور کلی سه نوع اصلی میخچه پا وجود دارد:
- میخچه سخت: اغلب روی انگشتان پا یا لبه خارجی انگشت کوچک پا شکل می‌گیرد.
- میخچه نرم: به‌طور معمول، بین انگشتان پا ایجاد می‌شود.
- میخچه دانه‌ای: بیشتر در کف پا، خصوصا در ناحیه پاشنه یا زیر انگشتان تشکیل می‌شود.
میخچه سخت که معمولا روی انگشتان پا (مناطقی که فشار استخوان روی پوست وجود دارد) ایجاد می‌شود، شایع‌ترین نوع میخچه است؛ این نوع میخچه نواحی کوچک و متمرکزی از پوست بسیار سفت است، که اغلب در میان بخشی بزرگ‌تر از پوست ضخیم‌شده به‌وجود میآید.
در مقابل، میخچه نرم، رنگی سفید یا خاکستری داشته و بافت آن نرم و لاستیکی است؛ این نوع میخچه به دلیل تماس نزدیک و رطوبت، بیشتر اوقات بین انگشتان پا ایجاد می‌شود. میخچه دانه‌ای نسبت به نوع سخت و نرم، اندازه‌ای کوچک‌تر داشته و به‌طور معمول، در کف پا دیده می‌شود.
تشخیص میخچه پا چگونه است؟
برای تشخیص میخچه پا معمولا نیازی به انجام آزمایش‌های تخصصی نیست و حتی می‌توان با مشاهده عکس انواع میخچه پا، این مشکل رایج را از بیماری‌های پوستی تشخیص داد. به‌عبارتی، پزشک می‌تواند تنها با مشاهده مستقیم پوست، میخچه یا پینه را تشخیص دهد. در ادامه، ممکن است او از شما بخواهد راه بروید تا نحوه‌ی راه رفتن و وضعیت بدنتان را بررسی کند؛ همچنین احتمالا درباره‌ی کفش‌هایی که می‌پوشید و میزان مراقبت از پاهایتان سوالاتی خواهد کرد.
روش درمان فوری میخچه پا در منزل
پیش از شروع درمان، می‌بایست علت میخچه پا (علت ایجاد اصطکاک یا فشار) را بدانیم؛ چراکه در بیشتر مواقع، وقتی فشار یا اصطکاک از بین می‌رود، انواع میخچه پا نیز به‌تدریج و خودبه‌خود رفع می‌شوند. اگر با کاهش تحریک، این مشکل همچنان باقی ماند، آنگاه برای از بین بردن میخچه پا مراحل زیر موثر هستند:
ناحیه‌ی دارای میخچه را در آب گرم قرار دهید
قرار دادن پاها در آب گرم می‌تواند به نرم شدن پوست و آسان‌تر شدن روند برداشتن میخچه کمک کند. از این رو، پا را به‌طور کامل در آب گرم قرار داده و اجازه دهید تا زمانی که پوست نرم شود، در آب بماند، که معمولا بین ۵ تا ۱۰ دقیقه کافی است. همچنین، شما می‌توانید چند قاشق غذاخوری نمک اپسوم یا منیزیم سولفات (نوعی نمک متشکل از گوگرد و منیزیم) به آب اضافه کرده تا به کاهش التهاب کمک کند. علاوه‌بر آن، می‌توانید از روغن‌های ضروری مانند اسطوخودوس یا روغن درخت چای نیز برای فواید بیشتر استفاده کنید.
میخچه را با سنگ پا (پومیس) سوهان بزنید
سنگ پومیس نوعی سنگ آتشفشانی متخلخل و زبر است، که برای از بین بردن پوست خشک و مرده، بسیار کاربرد دارد. قبل از استفاده، آن را در آب گرم فرو ببرید تا نرم‌تر و ملایم‌تر روی پوست عمل کند؛ سپس با حرکات ملایم دایره‌ای یا رفت‌وبرگشتی (در یک جهت) روی ناحیه‌ی میخچه بکشید تا پوست مرده به‌آرامی جدا شود. توجه کنید نباید بیش‌از‌حد پوست را سوهان بزنید، چراکه می‌تواند به پوست سالم اطراف میخچه آسیب رسانده و باعث خون‌ریزی یا عفونت شود. هنگام تلاش برای برداشتن میخچه، استفاده از سنگ پای تمیز یا سوهان یکبار مصرف (برای جلوگیری از عفونت) بسیار مهم است.
روزانه روی میخچه و پوست اطراف آن، کرم یا لوسیون مرطوب‌کننده بزنید
به‌دنبال محصولاتی باشید که حاوی اوره یا آمونیوم لاکتات باشند، زیرا این ترکیبات به مرور زمان باعث نرمی و لطافت پوست می‌شوند. همچنین از لوسیون بدون بو یا کرم مرطوب‌کننده که حاوی سالیسیلیک‌اسید است استفاده کنید؛ این ماده پروتئینی به نام کراتین را که در ساختار میخچه و پوست مرده وجود دارد، حل میکند و به تدریج باعث نرم شدن و از بین رفتن میخچه پا می‌شود.
ناگفته نماند، استفاده از محصولات حاوی سالیسیلیک‌اسید برای افراد مبتلا به دیابت و گردش خون ضعیف یا کسانی که پوست حساس و نازک دارند، توصیه نمی‌شود. همچنین بهتر است از لوسیون‌ها یا کرم‌های بسیار معطر که باعث تحریک پوست می‌شوند، استفاده نکنید.
از پد میخچه استفاده کنید
استفاده از پدهای میخچه به کاهش فشار، درد و اصطکاک اضافی کمک کرده و از تحریک بیشتر ناحیه جلوگیری میکند. این پدها در انواع مختلفی از جمله فومی، نمدی یا پارچه‌ای عرضه شده و اغلب، شکل آن‌ها شبیه حلقه یا دونات است تا فشار را در اطراف میخچه پخش کند. جهت استفاده از پدهای چسبی حلقه‌ای، آن را طوری بچسبانید که میخچه به‌طور دقیق در مرکز حفره‌ی پد قرار گیرد.
در صورت احساس درد یا تورم، از کمپرس سرد استفاده کنید
برای کاهش درد و التهاب، می‌توانید کمپرس یخ را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روی میخچه قرار دهید (بیشتر از این زمان توصیه نمی‌شود). هرگز سعی نکنید میخچه یا پینه را با اشیای تیز ببُرید یا بتراشید؛ این کار می‌تواند باعث زخم، خون‌ریزی یا عفونت خطرناک شود. اگر دچار دیابت، گردش خون ضعیف، پوست حساس یا استعداد عفونت هستید، به هیچ‌وجه خودتان اقدام به درمان میخچه نکرده و حتما به پزشک مراجعه کنید.
استفاده از روغن‌ها و مواد دیگر
در ادامه زیر، راهکارهایی بر پایه استفاده از روغن، سرکه و ترکیبات گوناگون برای بهبود میخچه را بیان می‌کنیم:
- روغن ویتامین E: می‌تواند به نرم شدن پوست و کاهش التهاب کمک کند؛ چند قطره از این روغن را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید و سپس به آرامی ماساژ دهید. برای فواید بیشتر می‌توانید آن را با روغن‌های طبیعی دیگری مانند روغن زیتون مخلوط کنید.
- سرکه سیب: یک پاک‌کننده طبیعی و محبوب برای میخچه است؛ مقداری پنبه را در سرکه سیب خیس کرده و روزانه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی میخچه قرار دهید.
- سیر و پیاز: هر دو خاصیت ضدباکتریایی دارند؛ یک برش سیر یا پیاز را به‌طور مستقیم روی میخچه بمالید، یک شب روی آن را بپوشانید و صبح آن را بشویید.
- روغن نارگیل یا روغن بذر کتان: این روغن‌ها که سرشار از اسیدهای چرب هستند، مرطوب‌کننده بوده و التهاب را کاهش می‌دهند؛ بنابراین، درمان‌های طبیعی و عالی برای میخچه پا محسوب می‌شوند.
- ترکیب زردچوبه و عسل: این خمیر که به دلیل خواص درمانی‌اش شناخته شده است، التهاب را کاهش داده و به کوچک شدن طبیعی میخچه پا کمک میکند.
- ژل آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا تازه را یک شب روی پوست خود بمالید؛ این ژل پوست را آب‌رسانی کرده، میخچه را نرم و روند بهبودی را تسریع میکند.
- آب لیمو: اسیدیته طبیعی لیمو قادر است پوست سفت‌شده را تجزیه کند؛ برشی از آن را شب‌هنگام روی پوست قرار داده و تا زمانی‌که میخچه محو شود، این کار را تکرار کنید.
- جوش شیرین و بلغور جو دوسر: به‌عنوان لایه‌بردارهای طبیعی و موثر، به جدا شدن لایه‌های ضخیم پوست کمک می‌کنند.
چگونه از بروز میخچه پا پیشگیری کنیم؟
برای اینکه میخچه‌ها شکل نگیرند یا پس از درمان دوباره از نو بروز نکنند، می‌بایست به عواملی که باعث ایجادشان می‌شوند، توجه داشت. در ادامه، نکاتی را برای جلوگیری از تشکیل میخچه پا بیان می‌کنیم:
پوشیدن کفش مناسب
هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا کفشی مناسب سایز پایتان که نه بیش‌از‌حد تنگ است و نه گشاد، به شما پیشنهاد دهد. در خصوص خرید کفش مناسب، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- بهترین زمان برای خرید کفش، پایان روز است؛ زمانی که پاها کمی متورم‌تر از حالت معمول‌اند و اندازه‌ی واقعی‌شان مشخص‌تر است.
- کفش‌هایی را انتخاب کنید که در قسمت پنجه، فضای کافی از نظر عرض و ارتفاع داشته باشند.
- اگر از کفی طبی یا ارتوتیک استفاده می‌کنید، هنگام امتحان کردن کفش حتما آن‌ها را داخل کفش قرار دهید تا اندازه‌ی کفش دقیق‌تر انتخاب شود.
- در صورت وجود ناحیه‌ای از کفش که به پا فشار می‌آورد یا پوست را می‌ساید، از کفاش بخواهید آن قسمت را کمی کشیده و گشاد کند.
کوتاه کردن منظم ناخن‌های پا
بلند بودن ناخن‌ها باعث می‌شود انگشتان به جلوی کفش فشار بیاورند و اصطکاک و فشار بیشتری ایجاد شود؛ بدیهی است همین فشار مداوم می‌تواند به‌تدریج باعث ایجاد میخچه پا شود. بنابراین بهتر است ناخن‌ها را صاف و مستقیم کوتاه کرده و گوشه‌هایشان را گرد نکنید تا از فرو رفتن در پوست جلوگیری شود.
استفاده از پوشش‌های محافظ
برای کاهش اصطکاک، می‌توانید از پدهای نمدی، پدهای بدون دارو مخصوص میخچه یا چسب زخم روی نواحی که با کفش تماس دارند استفاده کنید. علاوه‌بر آن، می‌توانید بین انگشتان پا پشم بره یا جداکننده‌ی انگشت قرار دهید تا از ساییدگی جلوگیری شود.
تمیز نگه داشتن پاها
سعی کنید روزانه پاهایتان را با آب گرم، صابون و در صورت لزوم، با برس مناسب بشویید؛ همین کار ساده نه‌تنها از تجمع انواع آلودگی و باکتری جلوگیری میکند، بلکه باعث آرامش پاها نیز می‌شود.
مرطوب نگه داشتن پوست پا
شما می‌توانید به‌عنوان یک راهکار کمکی، از کرم یا لوسیون مخصوص پا استفاده کنید؛ استفاده منظم و متعادل از این محصولات باعث می‌شود تا پوست پا نرم بماند و در برابر خشکی و اصطکاک زیاد، مقاوم شود.
چه زمان برای میخچه پا باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فرد مبتلا به دیابت بوده، پوست حساسی دارد یا اینکه با بیماری‌های عروق محیطی (وضعیتی است که در نتیجه باریک شدن یا انسداد عروق در ناحیه پا رخ می‌دهد) دست‌و‌پنجه نرم میکند، در این صورت می‌بایست قبل از اقدام به خوددرمانی حتما با پزشک مشورت کند. همچنین اگر میخچه پا بسیار دردناک یا ملتهب شود، باز هم مراجعه به پزشک ضروت دارد؛ چراکه حتی یک آسیب جزئی به پا می‌تواند منجر به عفونت شود. در صورتی که میخچه پا نشانه‌های عفونت را نشان دهد، فرد حتما می‌بایست در اولین زمان ممکن به پزشک مراجعه کند؛ این علائم شامل موارد زیر هستند:
- افزایش درد
- ترشح یا چرک
- تورم
- قرمزی
عوارض میخچه پا چیست؟
اگر میخچه درمان نشود یا اینکه درمان به‌درستی صورت نگیرد، ممکن است به‌تدریج بزرگ‌تر شود. در برخی موارد، میخچه پا ممکن است منجر به عفونت شده و این عفونت می‌تواند به‌قدری دردناک باشد که راه رفتن را دشوار کند. در چنین شرایطی، ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک یا حتی درمان جراحی برای رفع مشکل وجود داشته باشد.
علاوه‌بر آن، اگر فرد مبتلا به دیابت یا بیماری دیگری که باعث جریان خون ضعیف به پاها می‌شود باشد، آنگاه در معرض خطر بیشتری برای عوارض ناشی از میخچه قرار دارد.
به نظر شما برای میخچه پا چی خوبه؟
میخچه‌ها بیماری پوستی نیستند و اغلب، یک معاینه‌ی ساده‌ی ظاهری برای تشخیص آن‌ها کافیست. درمان میخچه پا به‌ندرت به جراحی لازم داشته و می‌توان با راهکارهای خانگی یا درمان‌های پزشکی آن را مدیریت کرد. شما می‌توانید با استفاده از راهکار‌ها و نکاتی که درباره درمان فوری میخچه پا در منزل بیان کردیم (مانند استفاده از پد میخچه، سنگ پا و کرم) این مشکل را برطرف کنید.
البته با درمان موفق، اگر ناحیه‌ی آسیب‌دیده باز هم تحت فشار یا اصطکاک قرار بگیرد، ممکن است میخچه دوباره بازگردد. از آنجا که شایع‌ترین علت میخچه پا استفاده از کفش‌های تنگ، پاشنه‌بلند یا دارای دوخت داخلی سفت است، پوشیدن کفش مناسب می‌تواند بهترین راه برای پیشگیری از آن باشد.
در نهایت یادآور می‌شویم، اگر دیابت یا جریان خون ضعیفی دارید و میخچه پا بسیار دردناک یا ملتهب است، قبل از خوددرمانی به پزشک مراجعه کنید. همچنین هرگز سعی نکنید میخچه را خودتان ببُرید یا بتراشید، زیرا بریدن میخچه باید تنها توسط پزشک انجام شده و هر آسیب جزئی به پا می‌تواند منجر به عفونت خطرناک بافت‌های اطراف آن شود.
سوالات متداول:
- رایج‌ترین علت بروز میخچه پا چیست؟
شایع‌ترین علت بروز میخچه استفاده از کفش‌هایی است که اندازه‌ی مناسبی ندارند؛ کفش‌های تنگ، پاشنه‌بلند یا دارای دوخت‌های داخلی سفت می‌توانند تماس مداومی با پوست ایجاد کرده و زمینه‌ساز میخچه شوند.
- استفاده از پد میخچه چه فایده‌ای دارد؟
برای محافظت از میخچه در برابر تماس مستقیم با کفش، می‌توان از پدهای چسبی حلقه‌ای‌شکل (دونات‌شکل) استفاده کرد، تا فشار اطراف میخچه پخش شده و تحریک کاهش یابد.
- آیا می‌توان میخچه را برید؟
هرگز میخچه را خودتان نبُرید یا نتراشید، زیرا این کار می‌تواند باعث عفونت خطرناک بافت‌های اطراف شود؛ تراشیدن یا بریدن میخچه فقط می‌بایست توسط پزشک انجام شود.
- خیساندن پاها در آب گرم برای میخچه موثر است؟
خیساندن پاها در آب گرم حاوی نمک اپسوم باعث می‌شود تا میخچه نرم شده و برداشتن آن با سنگ پا آسان‌تر شود.
- چه زمان برای میخچه پا باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر میخچه بسیار دردناک یا ملتهب شود یا فرد دارای دیابت، پوست حساس یا جریان خون ضعیفی باشد، باید قبل از خوددرمانی به پزشک مراجعه کند؛ زیرا حتی یک آسیب جزئی به پا می‌تواند منجر به عفونت شود.
