روز جهانی زن چه روزی است و چرا اهمیت دارد؟

بیش از یک قرن است که مردم سراسر جهان روز جهانی زن را در ۸ مارس گرامی می‌دارند. اما این روز به چه مناسبت است و چرا این‌قدر در بین مردم خصوصا زنان اهمیت قابل‌توجهی دارد؟ برای پاسخ به این سوال شما را به این دعوت می‌کنم که جهانی با برابری جنسیتی را تصور کنید؛ جهانی بدون تعصب، کلیشه و تبعیض؛ جهانی متنوع، فراگیر و عادلانه؛ جهانی که در آن تفاوت‌ها ارزشمند شناخته شده و جشن گرفته می‌شوند. با این مقدمه آرمانی و نویدبخش، احتمالا می‌توانید حدس بزنید که روز جهانی زن چه روزی است و اساسا به چه دلیل این‌قدر گرامی داشته می‌شود.

مقدمه‌ای بر روز جهانی زن

روز جهانی زن ((IWD برای بزرگداشت دستاوردهای زنان و ترویج حقوق آن‌ها در بسیاری از کشورهای جهان تعطیل ملی است و در تاریخ ۸ مارس جشن گرفته می‌شود. در واقع، ۸ مارس روزی است که زنان به خاطر موفقیت‌ها و دستاوردهایشان بدون توجه به تقسیم‌بندی‌های ملی، قومی، زبانی، فرهنگی، اقتصادی یا سیاسی به رسمیت شناخته می‌شوند. از همان سال‌های آغازین، روز جهانی زن توانست جایگاه جهانی تازه‌ای برای زنان، چه در کشورهای توسعه‌یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، ایجاد کند. روز جهانی زن که ابتدا از فعالیت‌های جنبش‌های کارگری (در آغاز قرن بیستم در آمریکای شمالی و سراسر اروپا) پدیدار شد، از سال ۱۹۷۵ توسط سازمان ملل متحد حمایت شده و نهایتا، در سال ۱۹۷۷ توسط همین سازمان به رسمیت شناخته شد.

تاریخچه روز جهانی زن

همانطور که گفتیم روز جهانی زن ریشه در جنبش کارگری دارد. به‌طور دقیق، نخستین جرقه‌های آن در سال ۱۹۰۸ زده شد، زمانی که ۱۵ هزار زن در شهر نیویورک راهپیمایی کردند و خواستار کاهش ساعات کاری، افزایش دستمزد و حق رای شدند. یک سال بعد، حزب سوسیالیست آمریکا اولین روز ملی زن را اعلام کرد. ایده تبدیل این روز به یک رویداد بین‌المللی توسط کلارا زتکین، فعال کمونیست و مدافع حقوق زنان، مطرح شد؛ او این پیشنهاد را در سال ۱۹۱۰ در کنفرانس بین‌المللی زنان کارگر در کپنهاگ مطرح کرد. پیشنهاد او با اتفاق آرا توسط ۱۰۰ زن حاضر از ۱۷ کشور مورد حمایت قرار گرفت و اولین روز جهانی زن در سال ۱۹۱۱ در کشورهای اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس جشن گرفته شد. سازمان ملل متحد نیز از سال ۱۹۷۵ شروع به گرامی‌داشت این روز کرد. لازم به ذکر است، اولین شعار رسمی سازمان ملل (در سال ۱۹۹۶) «گذشته را گرامی بداریم، برای آینده برنامه‌ریزی کنیم» بود.

 

چرا ۸ مارس روز جهانی زن است؟

ایده اصلی خانم زتکین برای برگزاری یک جشن بین‌المللی به روز خاصی وابسته نبود. تاریخ ۸ مارس به این دلیل انتخاب شد که زنان روسیه در جریان اعتصابی در زمان جنگ سال ۱۹۱۷، خواستار نان و صلح بودند. جالب است که تنها چهار روز پس از آغاز این اعتصاب، تزار مجبور به استعفا شد و دولت موقت به زنان حق رای اعطا کرد. طبق تقویم ژولیان که در آن زمان در روسیه استفاده می‌شد، اعتصاب زنان از ۲۳ فوریه آغاز شد؛ اما در تقویم گریگوری که در بیشتر جهان کاربرد دارد، این زمان معادل تاریخ روز جهانی زن یعنی ۸ مارس است. 

روز جهانی زن در سراسر جهان چگونه جشن گرفته می‌شود؟

۸ مارس روز جهانی زن در بسیاری از کشورهای جهان یک تعطیلی رسمی و ملی به‌حساب می‌آید. در این زمان، هزاران رویداد در سطح جهان برگزار می‌شود که شامل راهپیمایی‌ها، سخنرانی‌ها، کنسرت‌ها، نمایشگاه‌ها و مناظره‌ها است. برای مثال، در چین بسیاری از زنان طبق توصیه شورای دولتی، نصف روز را مرخصی دریافت می‌کنند. در ایتالیا، روز جهانی زن با نام Festa della Donna شناخته می‌شود و شکوفه‌های میموزا به‌عنوان هدیه‌ای محبوب به آن‌ها داده می‌شود. جالب است که در این زمان به‌خصوص، فروش گل‌ها در روسیه نیز اغلب به دو برابر می‌‌رسد.

در ایالات متحده، قضیه جذاب‌تر می‌شود؛ چراکه کلا ماه مارس به‌عنوان ماه تاریخ زنان نامگذاری شده است؛ حتی هر ساله، رئیس جمهور امریکا با صدور یک اعلامیه (اعلامیه ریاست جمهوری) دستاوردها و موفقیت‌های زنان این کشور را گرامی می‌دارد. جالب است بدانید که در اوایل مارس ۲۰۲۴، جو بایدن رئیس جمهور وقت امریکا در پست اینستاگرامی خود اعلام کرد که این ماه به «گرامی‌داشت میراث پیشگامان شناخته‌شده و ناشناخته، و مدافعانی اختصاص دارد که با تلاش‌هایشان جهان را عادلانه‌تر، آزادتر و منصفانه‌تر کرده‌اند.»

چرا مردم برای روز جهانی زن رنگ بنفش می‌پوشند؟

طبق وب‌سایت رسمی روز جهانی زن، بنفش، سبز و سفید رنگ‌های این مناسبت هستند. این رنگ‌ها توسط گروه Women’s Social and Political Union) WSPU) مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ سازمانی که در سال ۱۹۰۳ در بریتانیا تشکیل شد تا برای حق رای زنان تلاش و مبارزه کند. در هر صورت، در وب‌سایت رسمی روز جهانی زن، در توضیح این رنگ‌ها اینطور آمده است که:

• بنفش نماد عدالت و عزت است.
• سبز نماد امید است.
• سفید نماد پاکی است (هرچند این مفهوم گاهی بحث‌برانگیز بوده است).

چرا فعالان معتقدند روز جهانی زن ضروری است؟

مسئولان و افرادی که این رویداد را برگزار می‌کنند بر این عقیده هستند که این روز نه‌تنها فرصتی برای گرامی‌داشت پیشرفت‌های به‌دست‌آمده است، بلکه هم‌زمان از نظر برجسته کردن کاهش حقوق زنان در سراسر جهان و تاثیرات خشونت و سواستفاده‌های جنسی از آن‌ها نیز اهمیت دارد. به عبارت بهتر، می‌توان گفت که روز جهانی زن به بزرگ‌داشت مبارزه زنان برای برابری و آزادی می‌پردازد و بر مسائلی مانند برابری جنسیتی، حقوق باروری و خشونت و سوءاستفاده علیه زنان تمرکز دارد.

در ماه‌ها و سال‌های گذشته زنان در خاورمیانه و کشورهایی مانند افغانستان و اوکراین در میان جنگ و خشونت برای حقوق خود مبارزه کرده‌اند. در افغانستان، دختران بالاتر از سن مدرسه ابتدایی همچنان از حضور در کلاس‌ها منع شده‌اند و دسترسی زنان به آموزش برابر محدود است. سازمان ملل می‌گوید زنان و دختران در سودان در مناطق تحت کنترل نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) ربوده و مورد تجاوز قرار می‌گیرند، مجبور به ازدواج شده و حتی برای دریافت باج نگه داشته می‌شوند.

 طبق شاخص جهانی شکاف جنسیتی ۲۰۲۳ که هر سال توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر می‌شود، هیچ کشوری هنوز برابری کامل جنسیتی را محقق نکرده است. این شاخص هشدار می‌دهد که رسیدن به برابری کامل جنسیتی در سراسر جهان احتمالا بیش از یک قرن طول خواهد کشید.

آیا روز جهانی مردان وجود دارد؟

بیشتر مردم ۸ مارس روز جهانی زن را به‌خوبی به خاطر سپرده و می‌شناسند، اما از روز جهانی مرد چیزی نمی‌دانند؛ این در حالی است که روز جهانی مردان نیز از دهه ۱۹۹۰ در ۱۹ نوامبر برگزار می‌شود. با اینکه این رویداد توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته نشده است، اما در بیش از ۸۰ کشور جهان از جمله بریتانیا این روز گرامی داشته می‌شود. طبق گفته برگزارکنندگان، این روز بر «ارزش مثبت مردان برای جهان، خانواده‌ها و جوامع» تمرکز داشته و هدف آن، معرفی الگوهای مثبت، افزایش آگاهی درباره سلامت و رفاه مردان و بهبود روابط جنسیتی است. شاید برایتان جالب باشد که برای سال‌ها، کمدین ریچارد هرینگ در هر روز جهانی زن، با پاسخ دادن به افرادی که از نبود روز جهانی مرد شکایت داشتند، در شبکه X (توییتر سابق) ده‌ها هزار پوند برای موسسه خیریه مقابله با خشونت خانگی (Refuge) پول جمع‌آوری می‌کرد.

روز جهانی زن چه روزی است؟ روز جشن دستاوردها و تلاش برای برابری

روز جهانی زن بیش از یک قرن است که در تاریخ ۸ مارس برای بزرگداشت دستاوردها و موفقیت‌های زنان و همچنین ترویج حقوق آن‌ها برگزار می‌شود. به‌عبارتی، این روز به بزرگداشت مبارزه تمام زنان برای برابری و آزادی پرداخته و بر مسائلی مانند برابری جنسیتی آن‌ها تمرکز دارد. از این رو می‌توان گفت، این روز متعلق به تمام کسانی است که به برابری جنسیتی اهمیت می‌دهند. بنفش، سبز و سفید رنگ‌های روز جهانی زن هستند؛ بنفش نشان‌دهنده عدالت، عزت و وفاداری به آرمان بوده و سبز نماد امید و سفید نشان‌دهنده پاکی است. 

تاریخ روز جهانی زن فقط یک عدد برای به‌خاطر سپردن در ذهن نیست؛ این روز یادآور آن است که باید درباره مسائل و چالش‌هایی که زنان سراسر جهان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند آگاهی خود را افزایش دهیم. از این رو، بهتر است دستاوردهای زنان را جشن بگیریم، آگاهی درباره تبعیض را افزایش داده و برای ایجاد تساوی جنسیتی اقدام کنیم. در آخر لازم به ذکر است، تمام فعالیت‌های مرتبط با روز جهانی زن معتبر بوده و همین موضوع باعث می‌شود که این روز باشکوه، کاملا فراگیر و همه‌جانبه باشد.

 

سوالات متداول:

۱. روز جهانی زن چه تاریخی است؟

روز جهانی زن (IWD) هر ساله در تاریخ ۸ مارس برای بزرگداشت دستاوردهای زنان و ترویج حقوق آنان جشن گرفته می‌شود؛ این روز در بسیاری از کشورها تعطیل ملی است.

۲. چند سال است که روز جهانی زن گرامی داشته می‌شود؟

روز جهانی زن بیش از یک قرن است که گرامی داشته شده و در آن رویداد‌ها و جشن‌های گوناگون برگزار می‌شود.

۳. هدف از برگزاری روز جهانی زن چیست؟

افزایش آگاهی درباره مسائل و چالش‌هایی است که زنان در سراسر جهان با آن‌ها روبرو هستند.

۴. روز جهانی زن به چه موضوعاتی تمرکز دارد؟

روز جهانی زن به بزرگ‌داشت مبارزه زنان برای برابری و آزادی (حقوق زنان) می‌پردازد و بر مسائلی مانند برابری جنسیتی، حقوق باروری و خشونت و سوءاستفاده علیه زنان تمرکز دارد.

۵. در روز جهانی زن مردم چه رنگ‌هایی می‌پوشند و هر کدام چه معنایی دارند؟

بنفش، سبز و سفید رنگ‌های این مناسبت هستند؛ بنفش نماد عدالت و عزت است، سبز نماد امید و سفید نماد پاکی است.