وبلاگ
بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) که با نام کولیت اسپاستیک نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین اختلالات گوارشی به‌ویژه در زنان بالغ است که روده بزرگ را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. با اینکه علل دقیق این سندروم هنوز تا حدودی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، متخصصان بیان کرده‌اند که تعامل پیچیده بین پیش‌زمینه ژنتیکی، عوامل محیطی و به‌خصوص رژیم غذایی نامناسب، در شکل‌گیری آن موثرند. این بیماری جدی یا دژنراتیو نیست، بلکه نوعی اختلال عملکردی است و اگرچه تغییرات ساختاری در روده ایجاد نمی‌کند، اما اغلب، کیفیت زندگی افراد مبتلا را به‌طور قابل‌توجهی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
به همین دلیل، برخی مبتلایان به‌عنوان یک راهکار ساده و موثر، به دمنوش‌های گیاهی که می‌توانند به کاهش برخی از علائم IBS کمک کنند، روی می‌آورند. از آنجا که یافتن دمنوش مناسب ممکن است مسیری پر از آزمون و خطا برای برخی از افراد باشد، در مطلب پیش‌رو، به معرفی بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر می‌پردازیم.
معرفی بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر
در سندروم روده تحریک پذیر التهاب خفیفی مشاهده می‌شود، که به بروز علائم (درد شکمی و نفخ، گاز روده، احساس تخلیه ناقص، وجود مخاط در مدفوع، اسهال و یبوست) آن کمک می‌کند. همچنین علائم روده تحریک‌پذیر اغلب در مواجهه با برخی محرک‌ها مانند مصرف غذا یا نوشیدنی‌های خاص، دوره‌های استرس شدید یا پاسخ به نوسانات هورمونی طبیعی چرخه قاعدگی زنان شدت می‌یابند. اینجاست که ضد‌التهاب‌های طبیعی موجود در بسیاری از گیاهان دارویی وارد عمل شده و تسکینی ملایم اما موثر ارائه می‌دهند. در ادامه، با بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر آشنا می‌شویم:
دمنوش نعنا
نعناع اغلب برای کاهش مشکلات گوارشی و کمک به عمل هضم غذا، در پایان وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. خاصیت طبیعی ضد اسپاسم نعنا باعث آرامش دستگاه گوارش شده و مصرف دمنوش آن می‌تواند به کاهش علائم نفخ، گاز و دردهای شکمی (که اغلب در مبتلایان به IBS مشاهده می‌شود)، کمک کند. در حقیقت، منتول موجود در نعناع به‌عنوان یک شل‌کننده عضلات عمل کرده و می‌تواند باعث شل شدن عضلات روده و گرفتگی‌های دردناک معده شود؛ شل شدن دریچه بالای معده نیز ممکن است باعث آروغ زدن (گاز اضافه به پایین دستگاه گوارش منتقل نمی‌شود) شود، که این مسئله برای افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر مفید است.
با این حال، اگر دچار سوزش معده هستید، یکی از دلایلی که بهتر است قبل از خواب دمنوش نعناع ننوشید همین مورد است. برای استفاده از این گیاه دارویی افراد می‌توانند یک قطره روغن نعناع خالص را به یک فنجان دمنوش گیاهی یا آب گرم اضافه کرده یا دمنوش را به‌طور مستقیم با استفاده از برگ‌های خشک نعناع تهیه کنند.
دمنوش زردچوبه
زردچوبه که یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین ادویه‌هاست، به‌خاطر خواص درمانی قدرتمند خود در لیست بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر قرار می‌گیرد. کورکومین ماده فعال و ارزشمندی است که در زردچوبه وجود دارد؛ مطالعات مختلف نشان می‌دهند که کورکومین نه‌تنها قند خون را کاهش می‌دهد، بلکه با اثرات ضدالتهابی خود می‌تواند التهاب را در بیماری‌های مرتبط با روده کاهش داده و با کمک به روند بهبود علائم IBS، در ارتقای کیفیت زندگی موثر باشد. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهند که زردچوبه به‌تنهایی قادر است راهکار درمانی موثری برای کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر باشد و علائمی مانند درد و ناراحتی شکمی را بهبود ببخشد. با اینکه استفاده از زردچوبه به‌عنوان ادویه به غذاها باعث بهره‌مندی از خواص این گیاه دارویی می‌شود، اما می‌توان از زردچوبه تازه یا پودر آن نیز برای تهیه دمنوش استفاده کرد.
لازم به ذکر است، افراد دیابتی و کسانی که با مشکلات کیسه صفرا دست و پنجه نرم می‌کنند (ممکن است باعث تشدید ریفلاکس اسید شود)، می‌بایست قبل از مصرف زردچوبه با پزشک مشورت کنند.
دمنوش رازیانه
رازیانه به‌خاطر خاصیت ضداسپاسم خود می‌تواند برای کاهش نفخ، گاز و گرفتگی معده و اسپاسم‌های روده‌ای بسیار مفید باشد. تصور می‌شود این گیاه دارویی قادر است عضلات روده را شل کرده و یبوست را به‌طور محسوسی کاهش دهد. نتایج برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد که عصاره زردچوبه (کورکومین) همراه با روغن اسانسی رازیانه می‌تواند به کاهش شدت علائم IBS و به‌طور کلی، بهبود شرایط کمک شایانی کند. برای تهیه دمنوش رازیانه، علاوه‌بر استفاده از کیسه‌های آماده چای رازیانه، می‌توان مقداری دانه رازیانه را با هاون سابید و سپس با آب جوش ترکیب کرد. ناگفته نماند چای رازیانه در فهرست غذاهای با FODMAP بالا قرار دارد (کربوهیدرات‌های کوچک مولکولی که می‌توانند روده را تحریک کنند)؛ از این رو، اگر فرد رژیم غذایی کم FODMAP را دنبال می‌کند، می‌بایست پیش از افزودن این دمنوش به برنامه غذایی خود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت نماید.
دمنوش بابونه
بابونه خواص درمانی بسیار زیادی برای بدن دارد، به‌طوریکه می‌توان آن را بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر دانست. خاصیت ضدالتهاب و ضداسپاسم طبیعی بابونه می‌تواند به آرام کردن دستگاه گوارش کمک کند و علائمی مانند گاز، نفخ، تحریک روده‌ای و سوهاضمه که مبتلایان به IBS را آزار می‌دهد، کاهش دهد. علاوه‌بر این، اثر آرامش‌بخش بابونه بر ذهن نیز می‌تواند در کاهش استرس و اضطرابی که اغلب علائم IBS را تشدید می‌کند، موثر باشد. در واقع، آپیژنین موجود در بابونه، یک شل‌کننده ملایم و طبیعی عضلات است که چرخه معیوب بین اضطراب و علائم روده را می‌شکند. جالب‌تر آن که، مصرف دمنوش بابونه نه‌تنها می‌تواند علائم سندروم روده تحریک پذیر را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد، بلکه این اثرات مثبت می‌توانند تا چند هفته پس از قطع مصرف بابونه نیز ادامه داشته باشند. ناگفته نماند، بابونه نیز جزو غذاهای کم FODMAP نبوده و بنابراین قبل از افزودن چای بابونه به رژیم غذایی می‌بایست با پزشک مشورت کنید.
دمنوش بادیان
در طب سنتی از بادیان برای درمان بیماری‌ها و مشکلات مختلف سلامتی استفاده می‌شود. دمنوش بادیان قادر است به هضم و گوارش غذا کمک کند، معده را آرام کرده و عملکرد کلی دستگاه گوارش را تنظیم نماید؛ به همین دلیل، در لیست بهترین دمنوش برای سندروم روده تحریک پذیر قرار می‌گیرد. در مورد مصرف بادیان، نتیجه برخی مطالعات نشان می‌دهد که عصاره روغن این گیاه دارویی می‌تواند به‌عنوان شل‌کننده عضلانی موثر عمل کرده و در درمان یبوست که یکی از علائم IBS است، نیز تاثیرگذار باشد.
علاوه‌بر آن، بادیان دارای خواص ضددرد و ضدالتهاب بوده و تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که کپسول‌های روغن بادیان مصرف می‌کنند، اغلب پس از ۴ هفته بهبود قابل‌توجهی در علائم IBS خواهند داشت. برای تهیه دمنوش بادیان می‌توانید مقداری دانه بادیان را با هاون بکوبید و به فنجان آب جوش اضافه کنید.
دمنوش زنجبیل
دیگر دمنوش برای روده تحریک پذیر، دمنوش زنجبیل است؛ چراکه زنجبیل به دلیل توانایی آرام‌بخشی بر دستگاه گوارش، برای افرادی که حالت تهوع زیادی را تجربه می‌کنند، گزینه‌ای ایده‌آل است. به‌عبارت بهتر، زنجبیل نه‌تنها ضدتهوع است، بلکه می‌تواند گرفتگی معده را تسکین داده و کاهش التهاب را به‌همراه داشته باشد. زنجبیل همچنین یک پروکینتیک (ممکن است به حرکت روده‌ها در هنگام یبوست کمک کند) بوده و می‌تواند اسپاسم‌های ناشی از اسهال را کاهش دهد. تمام این فواید، به دلیل وجود زنجرول‌ها و شوگاول‌ها (ترکیباتی که به‌خاطر خواص ضدالتهابی و تحریک حرکت روده معروف هستند) در زنجبیل است.
بدین ترتیب، فواید زنجبیل در هضم روان غذا و حرکت سریع‌تر آن در دستگاه گوارش، احتمال نفخ و ناراحتی را کاهش داده و آن را به انتخابی ایده‌آل برای مبتلایان به IBS (هر دو نوع IBS-D و IBS-C) تبدیل می‌کند.
دیگر انواع دمنوش برای سندروم روده تحریک پذیر (رواج کمتر)
علاوه‌بر مجموعه بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر که پیش‌تر به آن‌ها پرداختیم، دمنوش‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند برای بهبود IBS موثر باشند؛ در ادامه، به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- دمنوش قاصدک: برای افرادی که دچار نفخ هستند، دمنوش قاصدک می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. این دمنوش همچنین ادرارآور است، به پاکسازی روده بزرگ کمک کرده و باعث رفع یبوست می‌شود. علاوه‌بر آن، قاصدک ملین ملایمی است و تولید صفرا را تحریک می‌کند تا چربی‌ها بهتر هضم شوند.
- دمنوش شیرین‌بیان: ریشه شیرین‌بیان به دلیل خواص آرام‌بخش خود بر دستگاه گوارش شناخته شده و می‌تواند با کاهش التهاب روده، برای مبتلایان به IBS تسکین فراهم کند. البته با توجه به آنکه مصرف افراطی شیرین‌بیان ممکن است منجر به عوارضی مانند افزایش فشار خون شود، اغلب توصیه می‌شود دمنوش آن به‌صورت متعادل برای مدیریت سلامت گوارش مصرف شود.
- دمنوش گل ختمی: فایده این گیاه به‌ویژه زمانی که سندروم روده تحریک‌پذیر با حملات اسهال همراه است بیشتر بروز می‌کند؛ چراکه التهاب را کاهش داده، نفخ شکم را تسکین می‌دهد و بافت‌های تحریک‌شده را آرام می‌کند. در واقع، موسیلج‌های موجود در ختمی یک لایه محافظ نازک روی مخاط التهاب‌دار روده ایجاد کرده و اثر نرم‌کنندگی و آرامش‌بخشی عمیقی دارند.
دلایل استفاده از بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر
دمنوش‌های گیاهی برای سندروم روده تحریک‌پذیر نمایانگر رویکردی طبیعی و موثر هستند، که می‌توانند چندین جنبه از علائم آزاردهنده این بیماری را هم‌زمان تسکین دهند. اثربخشی دمنوش‌ها در عملکرد ظریف اما قدرتمند گیاهان دارویی نهفته در آن‌هاست؛ گیاهانی که ترکیبات فعال خود را به‌طور هماهنگ با اکوسیستم روده تعامل می‌دهند. قدرت آرام‌بخشی این دمنوش‌ها عمدتا از خواص ضد التهابی گیاهانی نشات می‌گیرد، که قادرند التهاب خفیف موجود در IBS را کاهش دهند. فیتوکامپلکس‌های موجود در گیاهان دارویی نیز به‌عنوان ضد التهاب‌های طبیعی عمل کرده و مخاط تحریک‌شده روده را بدون عوارض جانبی تسکین می‌دهند.
همچنین بسیاری از گیاهان مناسب برای IBS دارای خاصیت ضد نفخ هستند که به دفع گازهای روده کمک کرده و نفخ و بادکردگی شکم را کاهش می‌دهند. اهمیت دیگر به اثر نرم‌کننده (ملین) برخی گیاهان مربوط می‌شود که با ایجاد یک لایه محافظ نازک روی مخاط تحریک‌شده، از آن محافظت کرده و بازسازی آن را تسهیل می‌کنند. ترکیب این خواص باعث ایجاد یک مداخله چند بعدی می‌شود که ابدا با یک داروی به‌خصوص قابل‌تکرار نیست.
جنبه جالب دیگر مصرف دمنوش‌های گیاهی، تاثیر مثبت برخی از آن‌ها بر محور روده-مغز است. برای مثال، گیاهانی مانند بابونه نه‌تنها روی روده اثر می‌گذارند، بلکه سیستم عصبی مرکزی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده و اضطراب را که یکی از پیامد‌های این بیماری است کاهش می‌دهند.
بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر و نکات مصرف
اکنون که با انواع دمنوش روده تحریک پذیر آشنا شده‌اید، وقت آن است که درباره نکات مصرف این دمنوش‌ها نیز قدری صحبت کنیم. ابتدا برای انتخاب مناسب‌ترین دمنوش برای IBS، می‌توانید یکی‌یکی آن‌ها را انتخاب کرده و ببینید بدن شما نسبت به هر نوع دمنوش چگونه واکنش نشان می‌دهد. همیشه به واکنش بدن و علائم خود نسبت به مصرف هر نوع دمنوش توجه کنید و اگر به هر دلیلی، علائم بیماری بدتر شد یا عارضه جانبی بروز کرد، مصرف آن را متوقف کنید.
برای جلوگیری از تشدید علائم سندروم روده تحریک‌پذیر هنگام استفاده از دمنوش‌های گیاهی، یادتان باشد از افزودن محرک‌های غذایی (مانند شیر گاو و برخی شیرین‌کننده‌ها) به آن‌ها پرهیز کنید. با این حال، انواع محرک‌های غذایی برای همه افراد یکسان نبوده و به همین دلیل، افراد می‌بایست در مورد موارد ایمنی که اجازه دارند به دمنوش‌ها اضافه کنند، با پزشک خود مشورت کنند.
به نظر شما بهترین دمنوش برای سندروم روده تحریک پذیر کدام است؟
همانطور که گفتیم مصرف بهترین دمنوش برای روده تحریک پذیر، می‌تواند برخی از علائم آن را کاهش دهد. این نوشیدنی‌های ساده اما موثر، استرس و اضطراب را کاهش داده، اثر آرام‌بخشی دارند و با شل کردن عضلات شکم، گرفتگی‌ها و اسپاسم‌ها را تسکین می‌دهند. همچنین مصرف منظم آن‌ها میزان مایعات بدن را افزایش داده و به بهبود هضم کمک می‌کند.
بنابراین اگر مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر هستید، نوشیدن دمنوش‌های گیاهی می‌تواند سلامت کلی دستگاه گوارش را ارتقا داده و بسیار کمک‌کننده باشد. البته یادتان باشد، قبل از استفاده از دمنوش‌ها با پزشک خود مشورت کرده و همیشه به واکنش بدن و علائم خود نسبت به مصرف هر نوع دمنوش توجه کنید.
پرسش‌های متداول:
۱. دمنوش نعنا چگونه به روده تحریک‌پذیر کمک می‌کند؟
خاصیت طبیعی ضداسپاسم نعنا باعث آرامش دستگاه گوارش شده و همچنین می‌تواند به کاهش علائم نفخ، گاز و درد شکمی کمک کند.
۲. آیا می‌توان به دمنوش روده تحریک‌پذیر چیزی اضافه کرد؟
به‌منظور جلوگیری از تشدید علائم سندروم روده تحریک‌پذیر نباید محرک‌های غذایی مانند شیر گاو و برخی شیرین‌کننده‌ها را به آن اضافه کرد. همچنین، انواع محرک‌های غذایی برای همه افراد یکسان نبوده و برای تعیین آن‌ها، نیاز به مشورت با پزشک است.
۳. چه کسانی نباید از دمنوش زردچوبه استفاده کنند؟
کسانی که دیابت داشته و دارو مصرف می‌کنند و افرادی که از مشکلات کیسه صفرا رنج می‌برند، می‌بایست قبل از مصرف زردچوبه با پزشک خود مشورت کنند.
