وبلاگ
برای سرفه خشک چی خوبه بخوریم؟
سرفه، واکنشی انعکاسی است که به پاک کردن راه‌های هوایی از انواع محرک‌ها و مخاط کمک می‌کند. سرفه خشک می‌تواند علل زیادی مانند ریفلاکس معده، ویروس‌ها و آلرژی‌ها داشته باشد و حتی گاهی بدون دلیل مشخصی رخ بدهد. با اینکه راهکارهای خانگی و مصرف برخی داروها می‌تواند به کاهش سرفه کمک کند، اما نوشیدن مقدار کافی آب و دوری از آلرژن‌ها یا محرک‌های محیطی نیز مفید است.
سرفه خشک طولانی مدت، به‌ویژه اگر باعث بی‌خوابی شبانه شود، می‌تواند تاثیر زیادی بر زندگی روزمره داشته باشد. از این رو، در ادامه علاوه‌بر اینکه با علل احتمالی سرفه خشک و راه‌های کاهش آن آشنا می‌شوید، به این سوال که برای سرفه خشک چی خوبه بخوریم نیز پاسخ می‌دهیم.
سرفه خشک چیست؟
سرفه، راه طبیعی بدن برای زدودن ریه‌ها و راه‌های هوایی از مواد تحریک‌کننده و اجسام خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌هاست که می‌توانند در بدن باعث بیماری شوند. سرفه تر معمولا زمانی رخ می‌دهد که عفونت باعث تولید خلط شده و بدن در تلاش است تا با خارج کردن آن، عفونت را پاک کند. در مقابل، سرفه خشک یا سرفه بی‌ث زمانی ایجاد می‌شود که راه‌های هوایی ملتهب یا تحریک شده‌اند یا اینکه احساس خارش در گلو وجود دارد. از این رو، سرفه های خشک برخلاف سرفه‌های تر، نمی‌تواند خلط، مخاط یا مواد تحریک‌کننده را از ریه‌ها یا مسیرهای بینی خارج کند. این نوع سرفه گاهی‌اوقات می‌تواند با علائم دیگر عفونت‌های تنفسی همراه باشد یا به‌خاطر شدت زیاد، احساس فشار یا تنگی در قفسه سینه ایجاد کند.
سرفه خشک می‌تواند علامت چه بیماری‌هایی باشد؟
پیش از پرداختن به جواب این سوال که چه چیزی برای سرفه خشک خوبه، بهتر است به شرایطی که می‌توانند باعث بروز سرفه خشک شوند، اشاره کنیم:
- آلرژی
- آسم
- برونشیت
- کروپ (در کودکان)
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا محرک‌ها
- ریفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس حنجره و حلق
- عوارض جانبی داروها (برخی داروهای فشار خون)
- ترشح پشت حلق
- سیگار کشیدن
- اختلال عملکرد تارهای صوتی
- سیاه سرفه (کُرس)
برخی علل جدی‌تر هم می‌توانند باعث سرفه های خشک مزمن شوند، از جمله:
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- نارسایی قلبی
- سرطان ریه
- پنومونی (ذات‌الریه)
- آمبولی ریوی
- آپنه خواب
- سل
در میان انواع گیاهان دارویی برای سرفه خشک چی خوبه بخوریم؟
سرفه خشک می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ داده و بسیار آزاردهنده باشد. با اینکه برای کاهش این نوع سرفه می‌توان از درمان‌های پزشکی و بالینی استفاده کرد، اما راهکارهای سنتی و خانگی در بسیاری از موارد به همان اندازه تاثیرگذار هستند. لازم به ذکر است، میزان تاثیرگذاری درمان‌هایی که در ادامه بررسی می‌کنیم به‌طور کامل اثبات نشده و حتی برخی از آن‌ها برای نوزادان یا کودکان مناسب نیستند؛ از این رو، بهترین کار جهت درمان سرفه خشک کودکان، مراجعه به پزشک و مشورت با اوست.
زردچوبه
زردچوبه حاوی کورکومین است؛ ترکیبی که خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی، ضدویروسی و ضدباکتریایی دارد. در طب آیورودا نیز زردچوبه برای درمان مشکلات دستگاه تنفسی فوقانی، برونشیت و آسم، قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. در مورد زردچوبه ذکر این نکته الزامی است که وقتی با فلفل سیاه مصرف شود، کورکومین آن بهترین جذب را در خون خواهد داشت. بنابراین افراد می‌توانند جهت درمان سرفه خشک، مقداری زردچوبه و فلفل سیاه را به یک نوشیدنی مفید مانند آب پرتقال سرد اضافه کرده و آن را میل کنند.
جدا از اینکه می‌توان زردچوبه را به صورت ادویه به غذاها افزود یا کپسول آن را تهیه کرد، درست کردن چای گرم به‌وسیله آن نیز محبوب است.
عسل
دیگر دارو برای سرفه خشک، عسل طبیعی است. برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱ سال، عسل می‌تواند سرفه خشک روزانه و شبانه را کاهش دهد. چراکه عسل خصوصا اگر طبیعی و ارگانیک باشد دارای خواص ضدباکتریایی بوده و با پوشش ناحیه گلو می‌تواند تحریک آن را تا اندازه زیادی کاهش دهد. در این زمینه، نتیجه مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ نشان می‌دهد که عسل در کاهش سرفه‌های شبانه کودکان از دکسترومتورفان (که یکی از ترکیبات سرکوب‌کننده سرفه است) موثرتر است. جهت استفاده از عسل افراد می‌توانند در طی روز چندین بار یک قاشق عسل میل کنند یا اینکه آن را به چای یا آب گرم اضافه کرده و بنوشند.
زنجبیل
یکی دیگر از راه‌های درمان سرفه خشک شدید، زنجفیل بوده، که دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی است. اثبات شده که این گیاه دارویی قادر است سیستم ایمنی را تقویت کرده و درد و ناراحتی را کاهش دهد. این ادویه بسیار مقوی نه‌تنها در بسیاری از غذاها، بلکه در تهیه انواعی از چای نیز به‌عنوان ماده اصلی یافت می‌شود. البته افراد می‌توانند برای رفع سرفه خشک، چای زنجبیل را با ریشه این گیاه نیز تهیه کنند؛ برای این منظور تنها کافیست ریشه پوست‌کنده یا خرد‌شده آن را در آب گرم خیس کنید. اضافه کردن مقداری عسل به چای زنجبیل نیز می‌تواند برای درمان سرفه خشک مفیدتر واقع شود. ناگفته نماند شما می‌توانید زنجبیل را به‌صورت کپسول مصرف کرده یا ریشه آن را به‌تنهایی بجویید.
ریشه گیاه مارشمالو
ریشه مارشمالو (گیاه ختمی) هزاران سال است که برای درمان انواعی از بیماری‌های گوارشی، تنفسی و پوستی استفاده می‌شود. قدرت درمانی این گیاه دارویی تا حدودی به دلیل موسیلاژ موجود در آن بوده و ریشه آن خواص ضدباکتریایی دارد. ریشه مارشمالو می‌تواند فواید مختلفی مانند تسکین سرفه و سرماخوردگی، کاهش درد، آرام کردن ناحیه گلو و کاهش تحریکات ناشی از سرفه خشک را ارائه دهد.
از این رو، امروزه استفاده از آن در تهیه انواع شربت‌های سرفه و قرص‌های مکیدنی جهت تسکین سرفه خشک رایج است. علاوه‌بر آن، افراد می‌توانند این گیاه دارویی را به‌صورت کپسول، تنتور (مخلوط آب و سرکه یا آب و الکل که حاوی گیاه دارویی است) یا چای نیز مصرف کنند. البته مهم است که قبل از مصرف ریشه مارشمالو با پزشک مشورت کنید؛ چراکه برخی از افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند.
نعناع
نعناع حاوی منتول است، که به بی‌حس کردن انتها یا پایانه عصب‌های گلو کمک کرده و باعث کاهش تحریکات ناشی از سرفه می‌شود. این امر نیز به نوبه‌ی خود می‌تواند تسکین درد و کاهش تمایل به سرفه را فراهم کرده و درمانی برای سرفه خشک طولانی مدت باشد.
علاوه‌بر آن، نعناع به کاهش گرفتگی بینی کمک کرده و خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی دارد. اگر هنوز هم برای شما سوال است که برای سرفه خشک چی خوبه بخوریم، پیشنهاد می‌کنیم از نعناع که یک گیاه دم‌دستی و رایج است، استفاده کنید.
برای این منظور می‌توانید از چای نعنا، قرص‌های مکیدنی و همچنین روغن اسانس نعناع به‌عنوان درمان آروماتراپی بهره ببرید. ناگفته نماند که نوشیدن چای نعناع درست قبل از خواب می‌تواند به کاهش سرفه‌های خشک و شبانه کمک کند.
فلفل چیلی
دیگر دارو برای سرفه خشک طولانی مدت یا شدید، فلفل چیلی است. تحقیقات نشان می‌دهد که کپسایسین (ترکیبی که در فلفل چیلی یافت می‌شود) می‌تواند سرفه مزمن را کاهش دهد. با اینکه امروزه می‌توان کپسایسین را به‌صورت کپسول مصرف کرد، اما شما می‌توانید نوعی چای با سس تند فلفل کاین (نوعی فلفل چیلی) درست کنید. برای این منظور، تنها کافیست چند قطره سس فلفل کاین را در آب گرم بریزید، یا اینکه فلفل چیلی کامل را در آب گرم خیس کنید. لازم به ذکر است که روش‌های مبتنی بر کپسایسین برای درمان سرفه خشک کودکان ابدا توصیه نمی‌شود.
چای ماسالا
از گذشته در هندوستان از چای ماسالا برای درمان سرفه های خشک طولانی مدت و گلودرد استفاده می‌شود. چای ماسالا حاوی چندین ترکیب آنتی‌اکسیدانی و قدرتمند از جمله هل و میخک (می‌تواند به‌عنوان خلط‌آور موثر باشد) است. چای ماسالا همچنین شامل دارچین بوده، که دارای خواص ضدالتهابی است و با طبع گرم و خشک خود، به درمان بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی معمولی کمک می‌کند. علاوه‌بر آن، فلفل سیاه (احتقان را از بین می‌برد) و زنجبیل نیز در این چای وجود دارند، که باعث شده این نوشیدنی برای تسکین سرفه خشک گزینه‌ای ایده‌آل باشد.
درمان خانگی سرفه خشک شدید
با اینکه اکنون به‌خوبی می‌دانیم برای سرفه خشک چی بخوریم، آگاهی از سایر روش‌های خانگی درمان سرفه خشک شدید نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
آروماتراپی با اکالیپتوس
آروماتراپی به‌معنای استفاده از روغن‌های اسانسی برای القای حس آرامش و درمان است و روغن اسانسی اکالیپتوس می‌تواند با عملکرد به‌عنوان ضداحتقان، به کاهش سرفه های خشک کمک کند. شما می‌توانید اکالیپتوس را به دستگاه پخش‌کننده یا دیفیوزر اسانس و دستگاه استنشاق‌کننده اضافه کنید. همچنین در ساده‌ترین روش می‌توانید چند قطره روغن اکالیپتوس را در آب گرم یک کاسه بریزید و بخار آن را استنشاق کنید. علاوه‌بر آن، معطر کردن فضای اتاق با اکالیپتوس می‌تواند به خواب بهتر شبانه (خصوصا اگر سرفه خشک طولانی مدت و شبانه باعث بی‌خوابی شود) کمک کند.
دستگاه بخور
آگاه باشید که هوای خشک می‌تواند سرفه خشک را تشدید کند؛ این در حالیست که دستگاه بخور با اضافه کردن رطوبت به هوا، می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. دستگاه بخور همچنین به باز شدن سینوس‌ها کمک می‌کند و برای ترشح پشت حلق مفید است. از این رو، اگر هوای خانه شما خشک است، حتما دستگاه بخور را در اتاق خواب روشن کنید تا سرفه‌های هنگام خواب کاهش یابد.
دستگاه تصفیه هوا
دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند عوامل تحریک‌کننده مانند گرد و غبار و دود را از شما دور کنند. این دستگاه‌های سودمند همچنین قادر هستند تا آلرژن‌ها (موادی که باعث آلرژی و واکنش بیش‌از‌حد سیستم ایمنی می‌شوند)، مانند پرز حیوانات خانگی و گرده گیاهان را کاهش دهند. از این رو، چه سرفه شما ناشی از سموم محیطی باشد و چه از یک شرایط زمینه‌ای، تنفس هوای پاک می‌تواند تحریک گلو و تمایل به سرفه را کاهش دهد.
غرغره با آب نمک
دیگر روش درمان سرفه خشک شدید، غرغره با آب نمک گرم است؛ این کار می‌تواند ناراحتی و تحریک ناشی از سرفه های خشک را کاهش داده و همچنین به کشتن باکتری‌ها در دهان و گلو کمک موثری کند. برای انجام این کار، کافیست یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان بزرگ آب گرم حل کنید و چند بار در روز غرغره کنید. همچنین اگر هنگام شب با گلوی تحریک‌شده از سرفه بیدار شدید، بلافاصله بعد از مسواک زدن، آب نمک غرغره کنید تا انتهای عصبی گلو بی‌حس و آرام شود.
البته درمان سرفه خشک کودکان با این روش به دلیل آنکه ممکن است آب نمک را قورت دهند توصیه نمی‌شود.
دارو برای سرفه خشک
اکنون از زاویه‌ای دیگر به این سوال که برای سرفه خشک چی خوبه بخوریم، پاسخ می‌دهیم:
شربت سرفه
داروهای سرکوب‌کننده سرفه با کاهش رفلکس آن عمل می‌کنند؛ این کار تمایل به سرفه کردن را کاهش داده و به‌ویژه برای سرفه های خشک مفید است. برخی از داروهای سرکوب‌کننده سرفه کدئین داشته و برخی دیگر، معمولا شامل ترکیباتی مانند دکسترومتورفان، کافور یا منتول هستند. توجه داشته باشید که طبق نظر آکادمی امریکایی اطفال (AAP)، شربت سرفه تنها می‌بایست به کودکان بالای ۶ سال داده شود.
قرص سرفه
قرص‌های سرفه، قرص‌هایی مکیدنی هستند که برای روان کردن و تسکین بافت‌های تحریک‌شده گلو طراحی شده‌اند. برخی از قرص‌ها حاوی منتول بوده، که باعث بی‌حس کردن گلو و کاهش تمایل به سرفه می‌شوند و برخی دیگر، حاوی زنجبیل یا اکالیپتوس هستند. توجه داشته باشید که قرص‌های سرفه نباید به کودکان زیر ۴ سال داده شود و برای کودکان بزرگ‌تر نیز می‌تواند خطر خفگی ایجاد کند.
برای سرفه خشک چه خوبه بخوریم
برخلاف سرفه تر که معمولا به دلیل عفونت‌ها ایجاد می‌شود و با تولید خلط همراه است، سرفه خشک بدون خلط است. سرفه خشک دلایل متعددی مانند سرماخوردگی، آسم یا قرارگیری در معرض دود سیگار داشته و می‌تواند طولانی‌مدت باشد. خوشبختانه، بیشتر علل سرفه های خشک جدی نبوده و معمولا راهکارهای خانگی مانند خوردن انواع چای، غرغره کردن آب‌نمک و برخی داروها می‌توانند به کاهش آن‌ها کمک کنند. البته بیشتر داروهای سرفه برای کودکان زیر ۴ سال تایید نشده و احتمالا استفاده از دستگاه بخور یا تصفیه هوا گزینه بهتری برای آن‌هاست.
در نهایت، یادتان باشد هر زمان که سرفه شما یا فرزندتان طولانی‌مدت یا بدون علت مشخصی بود، حتما با پزشک مشورت کنید.
سوالات متداول:
۱. رایج‌ترین علل بروز سرفه های خشک کدامند؟
سرماخوردگی، آلرژي، آسم، ریفلاکس معده، عوارض جانبی برخی داروها، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و محرک‌ها
۲. براي سرفه خشك چي بخوريم؟
عسل، چای ماسالا، زنجبیل، نعنا، زردچوبه، فلفل چیلی، ریشه مارشمالو و همچنین قرص‌های مکیدنی و شربت
۳. چگونه سرفه خشک شبانه را متوقف کنیم؟
قبل از خواب یک قاشق عسل میل کرده یا آن را به یک فنجان چای اضافه کنید. همچنین نوشیدن چای نعناع یا غرغره با آب نمک می‌تواند کمک‌کننده باشد.
